ΒΟ.Υ.ΤΣΕΚ
Γκέοργκ Μπύχνερ
Πρόκειται για ένα αριστούργημα του 1836 όταν ο διάδοχος του πασίγνωστου γερμανού θεατρικού συγγραφέα Σίλλερ, νεαρός Γκέοργκ Μπύχνερ θέλησε να πάει ενάντια στον γερμανικό ρομαντισμό. Για τον Σίλλερ το ιστορικό δράμα είναι ένα μέσο για να εκφράσει ηθικές αλήθειες ενώ για τον Μπύχνερ είναι ένα λογοτεχνικό όργανο για να περιγράψει την αλήθεια. Μία αλήθεια που κουβαλάει ολόκληρο το ανθρώπινο είδος πάνω του και πηγάζει από πανάρχαια ερωτήματα για τη ζωή, τον έρωτα και τον θάνατο.
Ο Βόυτσεκ είναι ένα πρόσωπο περιφρονημένο και όλοι τον αντιμετωπίζουν σαν κατοικίδιο. Υποφέρει από νευρώσεις και έχει σύνδρομο καταδίωξης ενώ παιδεύει το μυαλό του προσπαθώντας να κατανοήσει την ύπαρξη του ανθρώπου. Η παράσταση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Μόναχο το 1913.
Ο Μπρεχτ έχει επηρεαστεί από την γραφή και το ύφος του Βόυτσεκ στο έργο του «Ταμπούρλα μέσα στη Νύχτα», ενώ ο Μάρτιν ‘Εσσλιν στο μελέτημά του για το θέατρο του παραλόγου χαρακτήρισε το έργο σαν πρόδρομο του σημερινού μας μοντέρνου θεάτρου.
Ο Μπύχνερ ξεκίνησε να γράφει τον Βόυτσεκ το 1836 όμως αρρώστησε με τύφο και πέθανε το 1837σε ηλικία μόλις 23 ετών κι έτσι το έργο έμεινε ατελείωτο. Μέχρι και σήμερα αποτελεί μία ανοιχτή συζήτηση στους θεατρολογικούς κύκλους αλλά και στην μεταφορά του στην σκηνική πράξη. Κατά τον Γούτη (1972) ο οποίος μετέφρασε το κείμενο αυτούσιο, ο μύθος του Βόυτσεκ είναι γραμμικά λιτός.
Η προσέγγιση που έγινε στο κείμενο προκειμένου να παρουσιαστεί σε θεατρική σκηνή του νησιού μας είχε ως κύριο στόχο την εισαγωγή της ιστορίας στη σύγχρονη πραγματικότητα. Έτσι, ο κύριος κορμός της ιστορίας υφαίνεται γύρω από την προβληματική ερωτική σχέση του Βόυτσεκ με την Μαρία που έχουν ένα παιδί εκτός γάμου, και την κοινωνική καταπίεση που υφίσταται ο ήρωας προκειμένου να συντηρήσει τους αγαπημένους του.
Ο Βόυτσεκ μέσα από τις νευρώσεις, τη μανία καταδίωξης και τις διαταραχές που τον καταβάλουν, υφίσταται κοινωνικό εκφοβισμό από τον περίγυρό του ο οποίος τον μεταχειρίζεται ως κατοικίδιο και ως πειραματόζωο.
Από την άλλη πλευρά η Μαρία, αναγκάζεται λόγω του νόθου της παιδιού με τον Βόυτσεκ να εξαρτάται οικονομικά από εκείνον πράγμα το οποίο την εξαντλεί συναισθηματικά και την κάνει ευάλωτη στην ερωτική απάτη. Μία απάτη η οποία θα αποτελέσει τη σπίθα στο ήδη φλογισμένο μυαλό του Βόυτσεκ για να ξεσπάσει πάνω της όλη του την οργή απέναντι σε μία κοινωνία που τον έχει στο περιθώριο. Σύμβολο της απάτης ένα ζευγάρι σκουλαρίκια με τα οποία ένας αρχιτυμπανιστής πείθει τη Μαρία να πλαγιάσει μαζί του. Η Μαρία μέσα από αυτή την υλιστική πλάνη φτιάχνει μία ουτοπία μέσα από την οποία ξεχνάει τη μιζέρια της.
Ο έρωτας τελικά γίνεται το εξιλαστήριο θύμα στην καταπιεσμένη καθημερινότητα του Βόυτσεκ η οποία χαρακτηρίζεται από το καθημερινό ξύρισμα και χλευασμό εκ μέρους του λοχαγού του και την απάνθρωπη μεταχείριση από τον γιατρό που για ένα μεροκάματο τον χρησιμοποιεί σαν πειραματόζωο.
Οι τεχνικές παρεμβάσεις στο μονόπρακτο λειτουργούν προκειμένου να μεταφέρουν την ιστορία σε ένα διττό περιβάλλον συμβολικού και πραγματικού χαρακτήρα. Κύριο μέλημα της διασκευής του Βόυτσεκ ήταν να αποτελέσει μία θεατρική εμπειρία για τον θεατή όπου χωρίς να γίνεται βαρύ και μονότονο, να αποτελέσει μία οπτική στην ανθρώπινη ψυχή όπως αυτή από την οποία εμπνεύστηκε ο συγγραφέας του Γκέοργκ Μπύχνερ η οποία είναι πανανθρώπινη και αιώνια.
Βίκυ Θεολόγη, θεατρολόγος
