Πρωτοπόρος της μοντέρνας ελληνικής μουσικής σκηνής από τη δεκαετία του ’70 μέχρι σήμερα, από τους Poll μέχρι τη σόλο καριέρα του, ο Κώστας Τουρνάς μας έχει χαρίσει μπαλάντες, ποπ και ροκ μελωδίες και μερικά από τα πιο δυνατά, αυθεντικά, «δικά μας» τραγούδια της καρδιάς που αγαπήσαμε και τραγουδάμε ξανά και ξανά: «Άνθρωπε αγάπα», «Κυρίες και Κύριοι», «Αστρόνειρα», «Αλητείες», «Επί γης ειρήνη», «Στο σινεμά», «Η Πρόβα», «Τώρα», «Λίγη αμαρτία», «Υπερβολές», «Παιχνίδι»… και πόσα ακόμα.
Η συναυλία του στη Ρόδο στάθηκε η αφορμή για τη συνάντησή μας.
Ένας γνήσιος καλλιτέχνης με άποψη και λόγο. Κυρίες και Κύριοι, ο Κώστας Τουρνάς!
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Καθιερωθήκατε με ένα ιδιαίτερο, δικό σας είδος. Πώς θα χαρακτηρίζατε τη μουσική σας; Και πώς ξεκίνησε όλο αυτό το ταξίδι;
Η μουσική μου έχει δείγματα από πολλά είδη: μπαλάντες, ποπ, ροκ. Όσο για το πώς άρχισαν όλα, δεν το αποφάσισα, απλά συνέβη. Όταν ήμουν παιδί, στο σπίτι μου στην Τρίπολη, νοικιάζαμε τα επτά δωμάτια που περίσσευαν σε φοιτητές της Ακαδημίας Δασκάλων. Τότε οι δάσκαλοι έπρεπε να ξέρουν και μουσική, διότι δίδασκαν στο σχολείο απλό σολφέζ. Οπότε, ως παιδάκι βρέθηκα μέσα σε μαντολίνα, ακορντεόν, κιθάρες, μπουζούκια. Συναρπαστικά όλα. Μαγεύτηκα όταν πρωτόπαιξα ένα μαντολίνο κι είδα ότι αυτό το αντικείμενο βγάζει μουσική και αλλάζει τα πάντα.
Κεραυνοβόλος έρωτας λοιπόν;
Ναι, μία ισχυρή, αυθόρμητη έλξη. Ένιωθα ότι η μουσική είναι ένα επιπλέον εκφραστικό μέσον. Διψάς, λες θέλω νερό. Όμως υπάρχουν πράγματα που δεν έχεις λόγια να τα πεις ή να τα ζητήσεις. Με τη μουσική μπορείς να το κάνεις. Ακόμα και το αίσθημά σου μπορεί να έχει μουσική ανταπόκριση, ένα μουσικό σχήμα. Αυτό αργότερα, αλλά η έλξη ήταν ακαριαία. Από παιδάκι έξι χρονών πήγα στη φιλαρμονική της Τρίπολης, να μάθω φλάουτο, χωρίς η οικογένειά μου να έχει σχέση με αυτά.
Στίχος, μουσική. Τι είναι πιο σημαντικό σ’ένα τραγούδι;
Το τραγούδι είναι και τα δύο, στίχος και μουσική, χωρίς να υπολείπεται η ερμηνεία. Όλα μαζί φτιάχνουν ένα σύνολο - και για κάθε άνθρωπο υπάρχουν δύο εκδοχές: μου αρέσει ή δεν μου αρέσει… αυτό που λέει, η μουσική που μου θυμίζει. Δεν μπορούμε να πούμε ότι ένα τραγούδι έγινε επιτυχία επειδή έχει καλό στίχο. Όλα συντελούν, όλα παίζουν ρόλο. Στα ελληνικά έχουμε πρόβλημα με τον στίχο. Από τη μία πλευρά, έχουμε σχολή από εξαιρετικούς στιχουργούς και ποιητές, που είναι συγκριτικό μέσον και από την άλλη το… ξεχαρβάλωμα.
Πιστεύετε στο ταλέντο ή στην έφεση που αναπτύσσεται;
Όλοι έχουμε μια τάση, ο καθένας τη δική του. Ένα μαθηματικό κεφάλι, ένας μηχανολογικός νους, κάποιος που εύκολα σκιτσάρει… υπάρχει μέσα του αυτή η τάση. Υπάρχει λοιπόν το ταλέντο, η έφεση. Δεν ξέρω αν είναι έμφυτη, ή αν υπάρχει ένα ψήγμα και καλλιεργείται ή τονώνεται - η μαμά π.χ. σου λέει να μάθεις πιάνο, οπότε μαθαίνεις και προοδεύεις σε αυτό που ήδη έχεις μέσα σου. Πάντως ακόμα κι όταν υπάρχει το ταλέντο, δεν φτάνει από μόνο του. Η Ελλάδα είναι γεμάτη από ταλέντα, αλλά τι να το κάνεις; Ταλέντο που ή απεμπολείται χάριν κάποιου άλλου ή δεν καλλιεργείται, ή δεν δουλεύεται ή δεν επεξεργάζεται επαρκώς ώστε να έχει και αποτελέσματα…
Υπάρχουν ταλέντα στη νέα γενιά;
Η νέα γενιά έχει πολύ ταλέντο, αλλά τελεί υπό σύγχυση λόγω συνθηκών. Όταν αντιμετωπισθεί αυτή η μικρή υστέρηση, τότε θα φανεί όλο το σύχρονο δυναμικό των νεωτέρων. Τι να κάνουν, πώς να λειτουργήσουν, αφού καθημερινά βομβαρδίζονται με ένα σωρό αρνητικούρες; «Δεν έχεις προοπτική, δεν θα βρεις ποτέ δουλειά, δεν έχεις μέλλον, θα πληρώνεις φόρους, κανείς μας δεν έχει χρήματα»….
Ωστόσο σήμερα η κρίση κάνει πολλούς νέους ανθρώπους να φεύγουν από την Ελλάδα.
Φεύγουν από την Ελλάδα άνθρωποι που έχουν τα εχέγγυα να δουλέψουν στο εξωτερικό: πτυχία, διπλώματα. Η βόρεια Ευρώπη απορροφά έλληνες ιατρούς που κάνουν θαύματα εκεί. Το ότι οι έλληνες φεύγουν, το καταλαβαίνω μέχρι ένα σημείο. Δεν θα το καταλάβαινα για την ευμάρειά τους, αλλά για την ανάκη τους. Να φύγουν από ανάγκη, εντάξει, το καταλαβαίνω - αλλά όχι επειδή θέλουν τα καλύτερα, σ’ αυτό δεν συμφωνώ.
Εσείς σκεφθήκατε ποτέ το εξωτερικό;
Ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό μου. Φευγαλέα κάποια στιγμή το σκέφτηκα και το απέκλεισα αμέσως. Δεν με αφορά. Δεν θα το έκανα. Παρόλο που και οι περισσότεροι κι από τη δική μου γενιά έφυγαν στο εξωτερικό.
Εάν ένας νέος μουσικός ζητούσε τη συμβουλή σας τι θα του λέγατε;
Η βασικότερη συμβουλή είναι να ακολουθήσεις ότι σε τραβάει, ότι νιώθεις να σε έλκει. Έχει να κάνει με αυτό που λέμε έρωτα, με την πλατιά του έννοια: ο έρωτας για τη ζωή, για έναν άνθρωπο, για όλους τους ανθρώπους, για τις συνθήκες. Αυτό είναι απαραίτητο, ώστε κάποιος να ασχοληθεί με κάτι. Πρέπει να είναι ερωτευμένος με αυτό, με κάποιον τρόπο να το αγαπάει πολύ. Δεν μιλάω για διαδικασίες πάθους, αλλά για διαδικασίες έλξης. Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο. Το δεύτερο είναι ότι, όταν κάτι το αγαπάς, είναι βέβαιο ότι αργά ή γρήγορα θα ευοδωθεί. Οπότε, αν με ρωτούσε, θα του έλεγα: «πέσε επάνω σε ότι αγαπάς, ώστε να ευοδωθεί».
Τα τραγούδια σας έχουν αγαπηθεί πολύ. Τι τα έκανε τόσο δημοφιλή και διαχρονικά;
Νομίζω ότι είναι αισιόδοξα. Υποβόσκει ένα μικρό φως στο τέλος, όποιο θέμα κι αν έχουν. Κι είναι κάτι που πείθει. Δίνουν μία αίσθηση ελπίδας, συνέχειας των πραγμάτων. Αυτό νομίζω ότι περισσότερο άρεσε ή κρατήθηκε από τους ανθρώπους - κι από τον καθένα για διαφορετικούς λόγους.
Είστε κι εσείς αισιόδοξος χαρακτήρας;
Πιστεύω ότι η ζωή μας είναι δώρο. Η ύπαρξή μας είναι το ύψιστο κεφάλαιό μας, δεν μπορείς να παίζεις μ’ αυτό, να το μειώνεις - και δυστυχώς το κάνουμε. Όταν νιώθεις έτσι για τη ζωή, ότι όλα γύρω σου είναι ζωηρά, αναπτυσσόμενα, δεν μπορείς να είσαι απαισιόδοξος. Όταν έχεις τη νοοτροπία ότι κάτω από τις χειρότερες συνθήκες, χιονίζει, βρέχει, εμείς πολεμάμε, πάντα θα βλέπεις ότι τα πράγματα μπορεί να είναι και καλά. Έχεις την εικόνα ότι είναι καλά. Ένας φίλος λέει «μας έδωσαν τον παράδεισο κι εμείς δεν τον βλέπουμε». Περί παραδείσου πρόκειται. Πώς αλλιώς να είναι ο παράδεισος; Ειδικά η Ελλάδα!…
Είναι και πιο τυχεροί οι αισιόδοξοι;
Οι αισιόδοξοι συνήθως είναι πιο τυχεροί, γιατί απλά δεν σκοτίζονται πολύ. Η σκέψη τους πάει αυτόματα προς το θετικό. Ας πούμε η μάνα μου, Θεός σχωρέστην, όποτε συνέβαινε ένα μικρό περιστατικό, π.χ. καθυστερούσε η αδελφη μου, όχι πολύ, πέντε λεπτά, έπεφτε πανικός: τηλέφωνα σε νοσοκομεία, σε αστυνομίες κλπ. Αυτός είναι ο ανήσυχος άνθρωπος, το έχει μέσα του ν’ αγωνιά και δεν είναι ο καλύτερος τρόπος.
Η τύχη παίζει ρόλο στη ζωή μας;
Η τύχη δεν είναι κάτι αιθέριο και μαγικό. Είναι κάτι που το έχουμε εδώ, δίπλα μας. Όταν τα βρίσκεις όλα ωραία ή ότι μπορεί να είναι ωραία, ακόμα και στις χειρότερες συνθήκες. Αρκεί να μπορούμε να το δούμε. Θεωρώ τύχη να μπορείς να είσαι αισιόδοξος. Δυστυχώς χρειάζεται προσπάθεια να αλλάξεις κάτι με το οποίο γεννήθηκες. Και με αμφισβητούμενο αποτέλεσμα.
Ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;
Ο καλλιτέχνης ήταν πάντα η φωνή του ανθρώπου που δεν κατάφερνε να εκφράζεται. Σου δίνω μια εικόνα. Πάει ένα ζευγαράκι να διασκεδάσει. Αυτός είναι οικοδόμος. Έχουν φρεσκοπαντρευτεί, είναι ερωτευμένοι κι έχουν πάει στα μπουζούκια. Κι εκεί που ο τραγουδιστής ξεκινάει ένα τραγούδι, αυτός σκύβει και της λέει: δικό σου. Ε, αυτό τα λέει όλα. Σημαίνει: να, αυτά ήθελα να σου πω, αλλά δεν εύρισκα τα λόγια… όλα όσα θέλω να σου πω και δεν το έχω κάνει, να, στα λέω τώρα με το τραγούδι που λέει αυτός εκεί.
Επίσης η μουσική είναι θεραπευτική. Οι γιαγιάδες παλιά έλεγαν «χτύπα ξύλο», «φτύσε στον κόρφο σου» ώστε να αλλάξεις σκέψη, αν σκεφτόσουν κάτι δυσάρεστο. Όταν κάνεις μία άλλη κίνηση, αλλάζεις και σκέψη. Αυτό κάνει κι η μουσική, αν καταφέρει να σε παρασύρει.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1949. Το 1959 ήλθε στην Αθήνα και άρχισε μαθήματα κιθάρας από το 1961 μέχρι το 1965. Στα 13 του δημιούργησε το πρώτο του γκρουπ που έπαιζε λατινοαμερικάνικα τραγούδια. Άλλαξε πολλά σχολεία και, όπως λέει ο ίδιος, η μουσική ήταν το κύριο ενδιαφέρον του από την δευτέρα γυμνασίου και μετά. Για να μην χάσει όμως χρονιές αφιερωνόταν στην παράδοση και αυτή ήταν η μελέτη του. Από το καλοκαίρι του 1967 ασχολήθηκε αποκλειστικά με την μουσική. Λίγο αργότερα, σαν επαγγελματίας πια, έπαιζε και τραγουδούσε σε διάφορα κλαμπ της Αθήνας. Το καλοκαίρι του 1967 δούλεψε για πρώτη φορά επαγγελματικά στα Καμμένα Βούρλα με φίλους και συνεργάτες σε μια χορευτική ορχήστρα. Ωστόσο αργότερα πούλησε όλα του τα μηχανήματα και έμεινε με μια ξύλινη κιθάρα .
Άρχισε τότε να γράφει τραγούδια, σε ένα δανεικό μονοφωνικό κασετόφωνο τις πρώτες του μελωδίες. Το «Ήλιε μου» γράφτηκε σε συνεργασία με τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς. Για το «Άνθρωπε αγάπα» αιτία ήταν η αντιπολεμική ταινία του Στιούαρτ Χάγκμαν "Φράουλες και Αίμα" (1970). Την άνοιξη του 1971, πριν ακόμα ολοκληρώσει την στρατιωτική του θητεία, ξεκίνησε πρόβες με τους POLL, τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς, τον Σταύρο Λογαρίδη και τον Κώστα Παπαϊωάννου. Το συγκρότημα είχε μεγάλη επιτυχία, αλλά διαλύθηκε έχοντας βγάλει ένα δίσκο και έκτοτε άρχισε η σόλο καριέρα του Τουρνά. Πρώτος δίσκος μετά τη διάλυση του συγκροτήματος ήταν τα «Απέραντα Χωράφια» και ακολούθησαν τα άλμπουμ: «Αστρόνειρα», «Κυρίες & Κύριοι», «Λευκά Φτερά», «Επί Γης Ειρήνη», «Στο Σινεμά», «Τρωικός Πόλεμος», «Αγαπημένη», «Η Πρόβα», «Τώρα», «Λίγη Αμαρτία», «Υπερβολές», «Tora Tora Tora», «Κλισέ», «Παιχνίδι», «Αλητείες», «Κάτω απ' την Ακρόπολη», «Ντουέτα» με τη συμμετοχή 12 ακόμα τραγουδιστών, «Δεν Λέει» και «Κλέβει ο Καιρός». Το '78 και για τέσσερα χρόνια πήρε ιδιαίτερα μαθήματα (αρμονία - σύνθεση) από τον Κώστα Κλάβα. Το 2012 εξέδωσε το "Κώστας Τουρνάς '11" με τέσσερα νέα τραγούδια. Στην συσκευασία αυτή περιλαμβανόταν και ένα cd με live εκτελέσεις τραγουδιών του και το ίδιο σε οπτικοακουστικό σε DVD, μαζί με ένα βιβλιαράκι με σκέψεις του. Επίσης την ίδια χρονια κυκλοφόρησε και το App "Tournas" από το iTunes.
Κέρδισε Ελληνικά και Διεθνή Φεστιβάλ με βραβεία και διακρίσεις, με «χρυσό» κατάλογο σε πωλήσεις δίσκων, τηλεοπτικές και παραγωγικές δραστηριότητες.
Δεκάδες τραγουδιστές έχουν πει τραγούδια του, ενώ έχει συνθέσει πάνω από 600 τραγούδια.
