Εκπαίδευση Οικογένειας- Σχολές Γονέων
Η επιστημονική έρευνα και η εξελικτική ψυχολογία επισημαίνουν την καθοριστική επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς και της προσωπικότητας του παιδιού και αργότερα του νέου ανθρώπου. Η κατανόηση των συναισθηματικών και κατ’ επέκταση, αναπτυξιακών αναγκών του παιδιού και η εξασφάλιση θετικού κλίματος στο επίπεδο των γονεϊκών σχέσεων επηρεάζουν και προάγουν την ψυχική του υγεία.
Το ρόλο του γονέα καθιστούν πιο δύσκολο πολλοί εξωοικογενειακοί παράγοντες (εκνευρισμοί της καθημερινότητας, οικονομικό άγχος, ανεργία, δυσκολίες ανθρώπινων σχέσεων...) καθώς και η κοινωνικοπολιτισμική παρακμή (π.χ. έλλειψη προτύπων) που αποδυναμώνουν την παιδαγωγική αξία των οικογενειακών δεσμών. Ιδιαίτερα σήμερα στις συνθήκες υγειονομικής κρίσης και κοινωνικής δυστοπίας προστίθεται νέες δυσκολίες, οι οποίες απαιτούν υπεύθυνη και αξιόπιστη αντιμετώπιση.
Βιώνοντας λοιπόν ο γονέας την επιρροή όλων αυτών στο οικογενειακό σύστημα αξιών, προσπαθεί, βασιζόμενος στο ένστικτο, στην αγάπη του, στις σκόρπιες γνώσεις παιδαγωγικής που αποκτά από εκπομπές, διαλέξεις και συζητήσεις με φίλους, να αυτοσχεδιάσει και να πειραματιστεί, αναμένοντας εναγωνίως το αποτέλεσμα. Συνεπώς, ο γονέας αισθάνεται απροετοίμαστος να χειριστεί με σιγουριά τον παιδαγωγικό του γονεϊκό ρόλο.
Σήμερα που οι σχέσεις των δυο φύλων αναπροσαρμόζονται, που η διαπαιδαγώγηση των παιδιών δεν είναι θέμα αυστηρής πειθαρχίας, που οι συναισθηματικές ανάγκες ζητούν ικανοποίηση και ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων προάγεται, η διαπαιδαγώγηση δεν είναι μόνο θέμα τύχης και ενστίκτου αλλά επιστήμης και ευθύνης.
Προκύπτει, συνεπώς, η ανάγκη πολυδιάστατης αγωγής και εκπαίδευσης που θα έχει στόχο την ωρίμανση και τη σταδιακή ανεξαρτητοποίηση του ατόμου, ξεδιπλώνοντας αρμονικά τις δυνατότητες που κληρονόμησε και προσπαθώντας να τις μετατρέψει σε ιδιότητες-χαρακτηριστικά.
Στην έντονη αυτή κοινωνική ανάγκη, ο θεσμός της «εκπαίδευσης οικογένειας» και ειδικότερα των σχολών γονέων με προγράμματα Συμβουλευτικής Γονέων έρχεται να καλύψει αυτή την ανασφάλεια, βοηθώντας τους γονείς:
- να συνεννοηθούν με το/τη σύντροφο τους
- να αντιληφθούν τις αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών, αποδεχόμενοι τις δυνατότητές τους
- να βοηθήσουν το παιδί στην προοδευτική ανεξαρτητοποίηση και αυτονομία του
- να ασχοληθούν με την προσωπική τους ανάπτυξη και γενικότερα να αναπτύξουν στάσεις ώστε να δρουν και να συναισθάνονται με τρόπο εποικοδομητικό τα ατομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Τι είναι η "Σουμβουλευτική Γονέων"
Ιστορική αναδρομή
Το 2003 άρχισαν να λειτουργούν Σχολές Γονέων και να εφαρμόζονται προγράμματα Συμβουλευτικής Γονέων από τη Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων του ΥΠΕΠΘ με φορέα υλοποίησης το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης Ενηλίκων(Ι.Δ.Ε.Κ.Ε.)
Η λειτουργία τους περιλαμβάνει τέσσερις φάσεις: Στην Α΄ Φάση (2003-2004) υλοποιήθηκαν προγράμματα σε 14 νομούς. Στην Β΄ Φάση (2004-2005) και στην Γ΄ Φάση(2005-2008) το πρόγραμμα υλοποιήθηκε σε όλους τους νομούς. Κατά την εκπαιδευτική περίοδο 2005-2008 λειτουργούν 54 Σχολές Γονέων και υλοποιούνται προγράμματα Συμβουλευτικής Γονέων σε 1860 τμήματα. Σχεδιάστηκε και μία 4η Φάση(2008-2013), αυτή τη φορά με φορέα υλοποίησης το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) κατά την οποία για πολλούς και διαφόρους λόγους η εφαρμογή των προγραμμάτων ήταν περιορισμένη. Από το 2014 μέχρι σήμερα δεν υλοποιήθηκαν προγράμματα Σχολές Γονέων από δημόσιο φορέα.
Πηγή:Μεταπτυχιακή εργασία με θέμα: Η Εκπαίδευση Γονέων στην Ελλάδα - Η περίπτωση των Σχολών Γονέων.
Πιστοφίδου Φωτεινή
Λειτουργία του Προγράμματος
Τα τμήματα Συμβουλευτικής Γονέων έχουν ως στόχο τη συστηματική ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των γονέων με συνέπεια τη σταδιακή διαφοροποίηση από στερεοτυπικές στάσεις σε θέματα που τους απασχολούν.
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε γονείς παιδιών όλων των ηλικιών, κάθε εθνικής προέλευσης, ηλικίας και μόρφωσης, αλλά και σε μελλοντικούς γονείς. Με την ανελλιπή, τακτική παρουσία τους στην ομάδα, οι γονείς δημιουργούν σχέσεις μεταξύ τους, ανταλλάσσουν ενεργητικά απόψεις, εμπειρίες, προτείνουν και βρίσκουν λύσεις.
Σε ατμόσφαιρα που γίνεται βαθμιαία φιλική, κάθε γονέας έχει τη δυνατότητα να παρουσιάσει τις απόψεις του, να ακούσει τις αντίστοιχες θέσεις των άλλων γονέων, τις βιωματικές εμπειρίες του και τελικά τις απόψεις της επιστημονικής έρευνας και της σχετικής βιβλιογραφίας δια μέσου του συντονιστή/ της συντονίστριας.
Στόχος των προγραμμάτων είναι η συστηματική ενημέρωση και εκπαίδευση των γονέων σε θέματα που αφορούν:
- Στη βελτίωση της επικοινωνίας στην οικογένεια
- Στη βελτίωση των γνώσεων των γονέων σχετικά με τις ανάγκες των παιδιών σε κάθε στάδιο της ανάπτυξης τους
- Στη βελτίωση των γνώσεων των γονέων και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση δύσκολων συμπεριφορών των παιδιών τους.
- Στην προώθηση της συνεργασίας οικογένειας και σχολείου
- Η ενθάρρυνση της συμμετοχής των γονέων στις σχολικές δραστηριότητες και της συνεργασίας τους με τους εκπαιδευτικούς των σχολείων για την αποτελεσματικότερη παροχή βοήθειας στα παιδιά τους. (βλ.Κόκκος Α. , στο Επιμορφωτικό Υλικό "Επιμόρφωση Στελεχών Παροχής Συμβουλευτικών Υπηρεσιών", Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Αθήνα 2010)
Προσφορά επιμορφωτικών προγραμμάτων "εξ αποστάσεως" σε ψηφιακό περιβάλλον
Στις αρχές του 2020 ένας νέος ιός εμφανίστηκε στις ζωές και στην καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Ο ιός αυτός ήρθε να πλήξει την σωματική υγεία αρχικά. Αλλά καθώς οι μήνες περνούν, βλέπουμε πως επηρεάζει όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (εκπαίδευση, εργασία, προσωπική ελευθερία κ.α.). Η ψυχική υγεία δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη.
Το ίδιο ανεπηρέαστα δεν θα μπορούσαν να μείνουν και τα παιδιά, τα οποία περισσότερο από άλλοτε έχουν ανάγκη να νιώσουν σιγουριά και ασφάλεια μέσα σε αυτή την πρωτόγνωρη κρίση. Για τον λόγο αυτό, οι γονείς, ενδυναμώνοντας και τη δική τους ψυχολογική κατάσταση, χρειάζεται να προστατεύσουν τα παιδιά όσο καλύτερα μπορούν. Η αναγκαιότητα πρωτοβουλιών από τους δημόσιους εκπαιδευτικούς θεσμούς, αλλά και των τοπικών αρχών και υπηρεσιών κάθε επιπέδου για συμβολή στην παροχή συμβουλευτικής για στήριξη και ασφάλεια στο οικογενειακό περιβάλλον έχει επείγοντα χαρακτήρα σήμερα..
Με δεδομένη την αδυναμία υλοποίησης προγραμμάτων δια ζώσης, η "εξ αποστάσεως" εκπαίδευση αίρει τα εμπόδια του χώρου και του χρόνου, παρέχοντας τη δυνατότητα σε γονείς, μελλοντικούς γονείς, αλλά και σε άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, σε εργαζόμενους της εκπαιδευτικής κοινότητας, του χώρου της ψυχικής υγείας και των κοινωνικών επιστημών να εκπαιδεύουν και να εκπαιδεύονται.
Βεβαίως, η δυναμική της ομάδας που αναπτύσσεται στα συμβατικά, δια ζώσης, τμήματα των προγραμμάτων "Συμβουλευτικής Γονέων", η συμμετοχή των γονέων σε βιωματικές ασκήσεις και ο ρόλος των εκπαιδευτών, δεν υποκαθίσταται σε καμία περίπτωση. Ωστόσο, η "εξ αποστάσεως", διαδικτυακή εκπαίδευση μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην παρούσα δυστοπική συγκυρία, αλλά και να προσφέρει νέες ιδέες οι οποίες μπορούν να εμπλουτίσουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των συμβατικών τμημάτων εκπαίδευσης.
ΚΕΚ Γεννηματάς: Ξεκινούν Διαδικτυακά Προγράμματα "Συμβουλευτικής Γονέων"
Είναι πολύ σημαντική η συμβολή του Κ.Ε.Κ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ προς την κατεύθυνση αυτή, γιατί έχει συμπεριλάβει στους σχεδιασμούς του τα τελευταία χρόνια και την ένταξη προγραμμάτων "Συμβουλευτικής Γονέων".
Για το τρέχον έτος το Κ.Ε.Κ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ συμπεριέλαβε στον εκπαιδευτικό του σχεδιασμό τέτοια Προγράμματα, τα οποία εντάσσονται στο έργο "Δράσεις Ενημέρωσης, Επιμόρφωσης &Κατάρτισης" και χρηματοδοτούνται από ιδίους πόρους της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, Το Πρόγραμμα υλοποιείται στο χρονικό διάστημα Φεβρουαρίου- Απριλίου 2021 σε δύο διαδοχικά στάδια.
Τα σεμινάρια απευθύνονται σε ενήλικες, ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου, καταγωγής και επαγγελματικής κατάστασης με στόχο την ανάπτυξη και αναβάθμιση προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, ενώ η συμμετοχή στα σεμινάρια είναι δωρεάν. Η εκπαίδευση/κατάρτιση των επωφελούμενων θα πραγματοποιηθεί σε διαδικτυακή πλατφόρμα η οποία είναι κατάλληλη για online παρουσιάσεις και μαθήματα καθώς προσφέρει τη δυνατότητα διαμοιρασμού περιεχομένου, εικόνας και ήχου στους εκπαιδευόμενους.
Η θεματολογία θα διαμορφώνεται αφενός από τη φύση του προγράμματος και αφετέρου από τις ανάγκες των ίδιων των γονέων, οι οποίες θα κατατεθούν, θα συζητηθούν και θα ιεραρχηθούν στις πρώτες συναντήσεις και είναι δυνατόν να διαφοροποιείται ανάλογα με τις συνθήκες, τα ενδιαφέροντα και τη δυναμική της ομάδας.
Η εκπαιδευτική διαδικασία έχει ως στόχο την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων γονέων, σύμφωνα με τις αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων (θεωρητικό μέρος, συζήτηση/ανταλλαγή απόψεων και βιωματικές ασκήσεις).
Οι παρεμβάσεις του συντονιστή, της συντονίστριας δεν στοχεύουν στην παροχή συμβουλών και έτοιμων λύσεων, αλλά μέσα από έναν δομημένο διάλογο στην Ομάδα να δοθεί η δυνατότητα να συζητηθούν οι απαντήσεις των ιδίων μελών στα θέματα που τους απασχολούν και να αναζητήσουν μαζί με τη συντονίστρια /τον συντονιστή τους τρόπους που ταιριάζουν καλύτερα στη δική τους οικογένεια.
Όσοι ολοκληρώσουν επιτυχώς τη συμμετοχή τους στα προγράμματα επιμόρφωσης θα λάβουν βεβαίωση παρακολούθησης από το Κ.Ε.Κ. Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ.
Πέτρος Σπανός, πιστοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων, τ. σχολικός σύμβουλος
