Η Μαριάννα Νικολάου αγαπάει τις λέξεις και την γραφή. Δραστήρια και πολυπράγμων, με δυναμικό λόγο και παρουσία στον χώρο της εκπαίδευσης, έχει να δώσει και να πει πολλά. Η παρουσίαση της πρώτης της ποιητικής συλλογής με τίτλο “Εκ Γυναικός” που θα γίνει στο βιβλιοπωλείο “Το Δέντρο” το Σάββατο 22 Νοεμβρίου μάς έδωσε την ευκαιρία να την συναντήσουμε, να συνομιλήσουμε μαζί της και να την γνωρίσουμε καλύτερα.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Πώς και πότε αρχίσατε να γράφετε;
Η γραφή ήρθε πολύ νωρίς στη ζωή μου· σχεδόν ταυτόχρονα με τη στιγμή που έμαθα γραφή και ανάγνωση. Ως παιδί με συνέπαιρνε η γλώσσα, κι όταν στην εφηβεία άρχισα να διαβάζω συστηματικά λογοτεχνία, γεννήθηκαν και τα πρώτα μου ποιήματα — μικρές εξομολογήσεις με ανεκπλήρωτους έρωτες και πρώιμες υπαρξιακές αγωνίες.
Με τον καιρό, και μέσα από τις σπουδές μου, η γραφή έγινε πιο συνειδητή. Τα τελευταία χρόνια αποτελεί πλέον μέρος της καθημερινής μου πράξης, τρόπος να κατανοώ τον κόσμο και να αντέχω τις απαιτήσεις του.
Πώς γεννήθηκε η έμπνευση για τα ποιήματα της νέας σας συλλογής “Εκ Γυναικός”;
Η συλλογή γεννήθηκε από την ανάγκη να εξερευνήσω τη γυναικεία ύπαρξη στις πολλαπλές της εκδοχές. Μικρές ασύνταχτες σημειώσεις σε τετράδια ή στο κινητό κατά τη διάρκεια της περιόδου του κορονοϊού αποτέλεσαν το πρωτόλειο υλικό.
Στη συνέχεια το υλικό αυτό επεξεργάστηκε και μαζί με ποιήματα από παλιότερα, διαμόρφωσε το “Εκ Γυναικός”. Έτσι, η συλλογή κουβαλά μέσα της μνήμες, ρόλους, απώλειες, έρωτες, σιωπές, καθημερινές στιγμές και μεγάλα τραύματα.
Η ποίηση λειτούργησε και λειτουργεί πάντα για μένα εκφραστικά και θεραπευτικά, σαν ένας τόπος όπου μπορώ να δω καθαρά όλα αυτά τα πρόσωπα της γυναίκας, της Εαυτής μου— το προσωπικό αλλά και το συλλογικό. Σε κρίσιμες στιγμές, κι ιδιαίτερα σε περιόδους εγκλεισμού ή έντασης, η ποίηση είναι τρόπος επιβίωσης και αποκωδικοποίησης της εμπειρίας.
Με ποια διάθεση και σε ποιες συνθήκες γράψατε τα ποιήματα;
Τα ποιήματα γράφτηκαν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ενδοσκόπησης και μέσα σε μια διάθεση βαθιάς εσωστρέφειας, σχεδόν σωματικής κατάδυσης στο θηλυκό βίωμα. Δεν γράφτηκαν από απόσταση, αλλά από εγγύτητα, εκ των ένδον: σε στιγμές που οι σκιές, οι μνήμες και η ανάγκη για φως συναντιόνταν.
Οι συνθήκες δεν ήταν πάντοτε ευνοϊκές· συχνά ήταν συνθήκες πίεσης, όπου η ποίηση γινόταν ο μόνος τρόπος να κρατηθώ σε συνομιλία με τον εαυτό μου. Έτσι, η συλλογή απέκτησε τις έξι ενότητές της — σαν έξι διαφορετικές κορυφογραμμές της ίδιας εσωτερικής διαδρομής.
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος και η θέση της γυναίκας σήμερα;
Η γυναίκα σήμερα βρίσκεται σε μια συνεχή μετάβαση. Δεν είναι και δεν πρέπει να είναι στάσιμη φιγούρα, αλλά κινούμενο σώμα· αναμετριέται καθημερινά με κοινωνικούς ρόλους, με προσδοκίες, με στερεότυπα, αλλά και με τη δική της επιθυμία. Η ταυτότητά της δεν είναι ενιαία· είναι ένα τοπίο από πολλές φωνές, πολλούς ρόλους, πολλές σκιές.
Μέσα από την ποίηση θέλησα να δείξω πως η δύναμη της γυναίκας δεν βρίσκεται στην αντιπαράθεση, αλλά στη βαθιά, εσωτερική της αντοχή — σε εκείνο το υπόγειο, αρχέγονο κομμάτι που επιμένει, δημιουργεί και αναγεννά.
Η ποίηση είναι αναγκαιότητα ή πολυτέλεια;
Για μένα η ποίηση είναι απόλυτη αναγκαιότητα τόσο ατομικά όσο και συλλογικά. Δεν είναι διακόσμηση της ζωής· είναι η ίδια η ζωή όταν δοκιμάζεται. Είναι ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούμε με τον αληθινό μας εαυτό και με τους άλλους, πέρα από τους ρόλους και τις συμβάσεις.
Η ποίηση πρέπει να αφορά, να συγκινεί, να συνομιλεί με τον αναγνώστη· όχι να παραμένει κλειστή σε ένα ελιτίστικο σύμπαν. Γι’ αυτό και ένα σημαντικό δικό μου ζητούμενο, που προσπαθώ με δράση να προωθώ, είναι η ποίηση να φτάσει σε όλους, να ακούσει και να ακουστεί από την κοινωνία, να γραφτεί από όλες τις κοινωνικές ομάδες γιατί θεραπεύει, συσπειρώνει, ενδυναμώνει.
Η ανάγκη για ποίηση γεννιέται όταν δεν επαρκεί ο κοινός λόγος για να εκφράσει αυτό που μας καίει. Και η εποχή μας είναι δυστυχώς μια εποχή που ο δημόσιος λόγος έχει χάσει την ουσία του. Εκεί, ας έρθει η ποίηση να μας πιάσει από το χέρι.
Γεννιέται ή γίνεται ο ποιητής;
Αν και η ποίηση από την αρχαιότητα ανήκει σε όλον τον κόσμο, σε όλες τις κοινωνικές ομάδες και ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να πειραματιστεί, να εκφραστεί, να θεραπευτεί μέσω της ποίησης, πιστεύω ότι ο ποιητής γίνεται. Ίσως κάποιος να γεννιέται με μια ιδιαίτερη ικανότητα με τις λέξεις· όμως ο ποιητής διαμορφώνεται μέσα από τις εμπειρίες, τις δοκιμασίες, την παρατήρηση, τη σιωπή, το διάβασμα, την επιμονή, την άσκηση.
Η ποίηση δεν είναι προνόμιο έμφυτο — είναι μια διαδικασία ωρίμανσης και καλλιέργειας. Γίνεται κανείς ποιητής όταν μαθαίνει να ακούει τον κόσμο πίσω από τις λέξεις και να μετατρέπει αυτή την ακρόαση σε λόγο.
Η λεπτή διαφορά είναι ίσως όταν καταφέρει κάποιος να μετατρέψει το προσωπικό του βίωμα σε συλλογικό. Όταν κάνει τους αναγνώστες να ταυτιστούν ακούγοντας μια ξεκάθαρη συγγραφική φωνή. Για τον λόγο αυτό συστήνομαι ποιητικά στον εκδοτικό κόσμο με αυτήν την πρώτη προσωπική συλλογή, αν και γράφω πολλά χρόνια, συνειδητά στα 42 μου χρόνια (αν δηλαδή κι αυτά αρκούν για να μπορέσει κανείς να διεκδικήσει έναν τέτοιο τίτλο).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Η Μαριάννα Νικολάου είναι διδάκτωρ Αρχαίου Δράματος και Θεατροπαιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Αιγαίου με μεταπτυχιακό Συγκριτικής Γραμματολογίας στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία & τον Πολιτισμό.
Έχει σπουδάσει Αγγλική Γλώσσα & Φιλολογία, καθώς και Δημοσιογραφία & ΜΜΕ στο ΑΠΘ. Υπήρξε υπότροφος John McGrath του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, όπου σπούδασε Δημιουργική Γραφή.
Εργάζεται ως εκπαιδευτικός Αγγλικής Γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και αρθρογραφεί σε περιοδικά και εφημερίδες. Γράφει ποιήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα και παραμύθια και συντονίζει εργαστήρια δημιουργικής γραφής για παιδιά και ενήλικες.
Έργα της έχουν βραβευτεί και δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους και περιοδικά. Είναι μέλος του Δικτύου Γυναικών Συγγραφέων κατά της Έμφυλης Βίας και των Γυναικοκτονιών “Η Φωνή της”. Είναι παντρεμένη και μητέρα τριών παιδιών.
About Author
