Κάθε άνθρωπος έχει ένα πάθος. Το πάθος του John Comino-James είναι η φωτογραφία. Φωτογραφίζει πανηγύρια, πλανόδιους, πολιτικές διαδηλώσεις, εμπορικά κέντρα και άστεγους, ανθρώπους και τοπία. Με τις φωτογραφίες του φτιάχνει ιστορίες και δημιουργεί πολύτιμα βιβλία με εικόνες και στοχαστικά κείμενα. Εδώ και χρόνια φωτογραφίζει και τη Ρόδο. Συνδυάζοντας αναμνήσεις από ένα οικογενειακό άλμπουμ της συζύγου του, του 1935, με τη σημερινή πραγματικότητα, μας παραδίδει το νέο του βιβλίο “The Rhodes Project” – έναν περίπατο στη σκιά των φαντασμάτων, ένα διαλογισμό, ένα τρυφερό στοχασμό επάνω στο νησί μας, στην ιστορία και στη ζωή.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Αλήθεια, γιατί φωτογραφίζετε;
Από περιέργεια. Περιέργεια να ανακαλύψω τον κόσμο και, κυρίως, να ανακαλύπτω τον εαυτό μου.
Πώς και παραμένετε πιστός στην τεχνική της εμφάνισης σε σκοτεινό θάλαμο στην εποχή μας που προσφέρει τεράστιες τεχνικές ευκολίες με την ψηφιακή εικόνα;
Πιστέψτε με, δεν είναι ευχάριστη υπόθεση ο σκοτεινός θάλαμος. Περνάς ατελείωτες ώρες κλεισμένος σ’ ένα μαύρο κουτί. Είναι κάτι μοναχικό, μίζερο, αντικοινωνικό, βαρύ. Όμως μου αρέσει. Αυτός ο τρόπος με βοηθάει να συνδέομαι με το έργο μου, να δημιουργώ μία σχέση μαζί του. Δεν θα μπορούσα να νιώσω το ίδιο με την ψηφιακή εικόνα.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ατελείωτες ώρες δουλειάς; Ετοιμάζοντας κάθε σας βιβλίο έχετε εμφανίσει άπειρες φωτογραφίες για να διαλέξετε ποιες θα μπουν. Δεν θα μπορούσατε να κάνετε μόνον εκθέσεις;
Δεν είναι το ίδιο. Προτιμώ τα βιβλία από τις εκθέσεις για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Η έκθεση είναι κάτι προσωρινό, κρατάει λίγες ημέρες κι ύστερα όλα περνούν στη λήθη. Όμως το βιβλίο μένει για πάντα. Μετά από δέκα χρόνια, μπορεί κάποιος να πει «σήμερα κατάλαβα γιατί είχα τότε αγοράσει αυτό το βιβλίο». Είναι σημαντικό αυτό. Μου αρέσει ότι έχει διάρκεια σε βάθος χρόνου, ότι μένει.
Φωτογραφίζετε στην τύχη ή διαλέγετε εκ των προτέρων τα θέματά σας;
Δεν φωτογραφίζω τυχαία. Συνήθως έχω στο μυαλό μου ένα θέμα, ένα project. Από τη στιγμή που κάτι θα μου κινήσει το ενδιαφέρον και θα συλλάβω την ιδέα για ένα βιβλίο αρχίζω τη σκόπιμη φωτογράφιση. Παραδείγματος χάριν, ενώ δεν ήμουν ιδιαίτερα πολιτικοποιημένος, όταν ένας φίλος μου άρχισε να μου μιλάει για τη Γάζα, μπήκα μέσα σε όλο αυτό και τελικά προέκυψε το “Shout it loud, shout it clear”, ένα βιβλίο με φωτογραφίες που επί δύο χρόνια, από το 2014 έως το 2016 τραβούσα σε όλες τις διαδηλώσεις που γίνονταν στο Λονδίνο, καλύπτοντας μέχρι και το Brexit - ανάμεσά τους υπάρχουν και διαδηλώσεις που έγιναν στο Λονδίνο από Έλληνες και Άγγλους όταν είχατε το δημοψήφισμα του 2015.
Πρόσεξα ότι αυτό το βιβλίο έχει φωτογραφίες παραλληλόγραμμες, άλλης διάστασης. Πολύ δυνατές και εντυπωσιακές. Παίζει ρόλο το πλαίσιο;
Ναι. Είναι ένα διαφορετικό πλαίσιο που μου αρέσει πολύ, διότι επιτρέπει να συμπεριλάβεις πολλά πράγματα μέσα στην ίδια φωτογραφία. Περίπου για δέκα χρόνια είχα σχεδόν παρατήσει τη Leica μου για να φωτογραφίζω με αυτό το πλαίσιο. Συλλαμβάνεις μία ολόκληρη ιστορία έτσι. Έναν άνθρωπο στο κέντρο, κάποιους άλλους στο πλάϊ, ένα πανό παραδίπλα και κάτι απίθανο σε κάποια μακρινή γωνία στην άκρη του πλαισίου που ξαφνικά σηματοδοτεί όλο το σκηνικό. Τεχνικά πάντως είναι αρκετά δύσκολο.
Πώς προέκυψε το “The Rhodes Project”;
Ήθελα να κάνω κάτι που να μείνει στα παιδιά και στα εγγόνια μου και να τους θυμίζει τις ρίζες τους. Όχι κάτι συνηθισμένο, π.χ. ένα άλμπουμ με ωραίες εικόνες από τα Ρόδο, αλλά κάτι διαφορετικό. Μια μέρα ξεφυλλίζοντας ένα οικογενειακό άλμπουμ του 1935 της συζύγου μου (σ.σ. Άννα Κομνηνού) συνέλαβα την ιδέα να συνδυάσω εκείνες τις φωτογραφίες με δικό μου υλικό και κείμενα, όχι σαν μία αντιπαράθεση τύπου «τότε και τώρα», αλλά σαν ένα ταξίδι με στοχαστική και ερευνητική διάθεση, σαν ένα διαλογισμό επάνω στη Ρόδο, στην ιστορία της, στα κτίριά της, στους ανθρώπους της.
Αναφέρω ενδεικτικά ένα άλλο υπέροχο βιβλίο σας, το “A few streets, a few people” με φωτογραφίες σας από την Κούβα. Πώς προέκυψε;
Δεν είμαι πολυταξιδεμένος. Μάλιστα επί πολλά χρόνια φοβόμουν τις μετακινήσεις. Η Αβάνα προέκυψε πάλι με αφορμή οικογενειακούς δεσμούς, όπως έγινε και με τη Ρόδο. Η εγγονή μου είναι μισή κουβανέζα, έτσι της αφιέρωσα αυτό το βιβλίο με φωτογραφίες από την Αβάνα που τραβήχτηκαν σε ένα διάστημα 8-9 επισκέψεών μου. Όπως σας είπα, δημιουργώ σχέσεις με τους ανθρώπους που φωτογραφίζω. Τους λέω τι κάνω, τους εξηγώ τις προθέσεις και το σκεπτικό μου, τους κάνω να νιώσουν άνετα και οικεία. Δεν μπορείς στα καλά καθούμενα να τραβάς φωτογραφίες από ιδιωτικές σκηνές, ή από την καθημερινότητα του άλλου. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση να χτίζεις σχέσεις με όλα και με όλους.
Τι είναι τελικά για εσάς η φωτογραφία; Το χόμπυ σας ή το επάγγελμά σας;
Είναι το πάθος μου. Πιστεύω ότι η φωτογραφία μας αποκαλύπτει, όχι μόνο σε επίπεδο οπτικό, αλλά πολύ βαθύτερα. Χαίρομαι να διηγούμαι ιστορίες και να ανακαλύπτω την ουσία των πραγμάτων.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Το βιβλίο “The Rhodes Project” παρουσιάζεται την Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου 2018, ώρα 20.00 στη Νέα Πτέρυγα του Νεστορίδειου Μέλαθρου
Ο John Comino James γεννήθηκε στο Somerset το 1943 και ζει στο Oxfordshire από το 1984. Είναι παντρεμένος με την Άννα Κομνηνού κι έχει δύο κόρες και τρία εγγόνια.
Παρόλο που κυρίως είναι αυτοδίδακτος φωτογράφος, αναγνωρίζει το όφελος που είχε από εργαστήρια στο “The Photographer’s Place” Derbyshire, όπου συνεργάστηκε με τους John Blakemore, Hamish Fulton, Jo Spencer και Dewi Lewis και από εργαστήρια των Steve Pike, Judy Dater και τον Chris Killip στο Duckspool, Somerset.
Χρησιμοποιώντας ποικιλία μορφών φωτογράφισης, παραμένει πιστός στην παραδοσιακή χρήση του σκοτεινού θαλάμου.
Έργα του έχουν εκτεθεί στις “Hillingdon Borough” Βιβλιοθήκες, στο κολλέγιο του «Σερ» John Cass, στο Λονδίνο, “The Ferry Pool”, στην Οξφόρδη και στο”Radley” Κολλέγιο κι έχουν συμπεριληφθεί σε ομαδικές εκθέσεις στο “The Crompton Derby”, “The Photographers Workshop”, στην Οξφόρδη, στο Σύλλογο Καλών Τεχνών του Δυτικού Oxfordshire, στο Bampton και στο “The Mill”, Banbury.
Οι φωτογραφίες του από το 1989 μέχρι το 1994 στην εβδομαδιαία λαϊκή αγορά στο Thame, Oxfordshire εκτέθηκαν στην έκθεση “Nearly Every Tuesday”/«Σχεδόν Κάθε Τρίτη» και εκδόθηκαν σε βιβλίο το 1994 με την οικονομική υποστήριξη του “CPM International” του Thame. Η έκθεση που συνόδευσε το βιβλίο υποστηρίζεται και κυκλοφορεί από το κοινοτικό Μουσείο του Oxfordshire, στο Woodstock, στη βιβλιοθήκη “Didcot”, στο “The Corn Exchange Newbury” και στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Οξφόρδη.
Ως μέλος της «Φωτογραφία Οξφόρδης» συνείσφερε μια σειρά από πορτραίτα στο «Έργο της Ιστορίας του Yarnton» το 1993.
Το 1989, άρχισε να φωτογραφίζει σε πανηγύρια στο Thame. Από το 1994 μέχρι το 2002 τα έργα του είχαν σχέση με “Travelling Showmen”/«Παραστάσεις Πλανόδιων-Πλανόδιοι δημιουργοί», δείχνοντας όχι μόνο την δημόσια όψη του πανηγυριού αλλά επίσης τους χειμερινούς κοιτώνες των ερμηνευτών και οικογενειακές εκδηλώσεις, όπως γάμους και βαφτίσεις.
Το 1998 επιλογή αυτής της δουλειάς συμπεριλήφθηκε στην έκθεση “FORM & FANTASY: Art and the Fairground”/«ΣΧΗΜΑ & ΦΑΝΤΑΣΙΑ: Η Τέχνη και ο Χώρος του Πανηγυριού», στην Γκαλερί Τέχνης του “Mid-Pennine” στο Burnley. Το 2003 εκδόθηκε βιβλίο με αυτά τα έργα “Fairground Attraction”/«Η Έλξη του Πανηγυριού» (εκδόσεις Dewi Lewis).
To 2006, υπό την αιγίδα των “Truffle Books”, εξέδωσε ένα μικρό βιβλίο για τη ζωή του Tony Spurrett, πλανόδιου δημιουργού, τον οποίο πρωτογνώρισε στο πανηγύρι στο Thame το 1989.
Στην Αβάνα από τον Ιανουάριο του 2002 φωτογράφισε στο Cayo Hueso, Centro Habana. Το 2006, μερικές από αυτές τις φωτογραφίες εκδόθηκαν στο βιβλίο “A Few Streets, A Few People”/«Μερικοί Δρόμοι, Μερικοί Άνθρωποι» (εκδόσεις Dewi Lewis), που κυκλοφόρησε με έκθεση στην Πινακοθήκη Hoopers στο Λονδίνο. Τον Οκτώβριο του 2009 η έκθεση έλαβε μέρος στο Canning House ως συμμετοχή στο “Cultura y Cubania” πρόγραμμα, γιορτάζοντας την Ιστορία της Κούβας στον Μήνα της Μαύρης Ιστορίας.
Από το 2007 μέχρι το 2008, φωτογράφισε στο Thame, Oxfordshire, εστιάζοντας στις όψεις του κέντρου της πόλης, τις οποίες περιέγραψε ένας καταστηματάρχης, οι οποίες κάνουν το Thame μια εμπορική πόλη κι όχι πόλη των σουπερμάρκετ. Η δουλειά αυτή συμπεριλαμβάνει συνεντεύξεις με καταστηματάρχες κι αναφορές στην προσωποποίηση του σήμερα στις αγορές και στα πανηγύρια, τα οποία μαζί με την εκκλησία, οδήγησαν στην ανάπτυξη της πόλης. Το 2009, αυτή η δουλειά εκδόθηκε στο βιβλίο “In a Very English Town”/«Σε μια πολύ Αγγλική Πόλη» (εκδόσεις Dewi Lewis).
Από το 2007 μέχρι το 2009 στην Αβάνα, φωτογράφισε στο ιστορικό Calzada del Diez de Octubre, με αποτέλεσμα το βιβλίο “Fortunate Steps”/«Τυχερά Βήματα» (εκδόσεις Dewi Lewis) και έκθεση στην Galeria 10 de Octubre στην Αβάνα τον Απρίλιο του 2011.
Το 2012, εικόνες από το “A Few Steps, A Few People” κι από το “Fortunate Steps” εκτέθηκαν στο “Wolfson” Κολλέγιο στην Οξφόρδη, και στην Αίθουσα “Bolivar” στο Λονδίνο. Η έκθεση “In Havana: Photographs 2002-2009”/«Στην Αβάνα: Φωτογραφίες 2002-2009» ήταν μέρος του προγράμματος “ALBA HOUSE" γιορτάζοντας τους Ολυμπιακούς αλλά και τους Παρα-Ολυμπιακούς Αγώνες.
Το 2013, το βιβλίο του “HAVANA Intimation of Departure”/«ΑΒΑΝΑ Υπαινιγμοί Αναχώρησης» με φωτογραφίες-ντοκουμέντα αναφερόταν στις πιο ευρείες απόψεις του πολιτισμού της Κούβας, αντλώντας από τα ίδια του τα έργα και βιβλία και αποκαλύπτοντας τη σχέση του με τους ανθρώπους και τα μέρη που φωτογράφιζε.
Στο “A Question of England”/«Θέμα της Αγγλίας» (εκδόσεις Dewi Lewis 2014) εξερευνά πώς το καθημερινό τοπίο των πινακίδων και συμβόλων, από την άκρη του δρόμου στο εμπορικό κέντρο όπου δεν κυκλοφορούν οχήματα, στα αστικά τοπία με ψηλά κτήρια, έχει αλλάξει από το τοπίο των παιδικών του χρόνων, που συμβολίζεται από μια φωτογραφία όπου ο συγγραφέας, ντυμένος με σχολική στολή, στέκεται μπροστά από το πατρικό του σπίτι διακοσμημένο με σημαίες για τους εορτασμούς της ενθρόνισης της Βασίλισσας το 1953.
Από το 2014, οργισμένος με τις επιθέσεις των Ισραηλινών στη Γάζα στη διάρκεια εκείνου του καλοκαιριού, φωτογράφισε εκτεταμένα πολιτικές διαδηλώσεις επί δύο χρόνια, συμπεριλαμβάνοντας τις Γενικές Εκλογές του 2015 και το Δημοψήφισμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι φωτογραφίες με κείμενο, εκδόθηκαν στο “Shout it loud, Shout it clear”/«Φώναξε το δυνατά, Φώναξε το ξεκάθαρα» (εκδόσεις Dewi Lewis).
Το βιβλίο “The Rhodes Project”/«Το Προτζεκτ/Η Εργασία της Ρόδου» (εκδόσεις Dewi Lewis 2018) αντλεί υλικό από τη βαθιά οικογενειακή και μακροχρόνια προσωπική σχέση του με τη Ρόδο. Οικογενειακές φωτογραφίες παρμένες στη διάρκεια χρόνων (ανάμεσα σε πολέμους) διατηρημένες σε οικογενειακά άλμπουμ, δημιουργούν περιεχόμενο για τις σύγχρονες φωτογραφίες του John Comino-James και για στοχαστικά δοκίμια επηρεασμένα από προσωπικές αναμνήσεις κι από την ιστορία του νησιού.
Πιο πρόσφατη έκδοση του είναι ένα μικρό βιβλιαράκι “Somewhere near you”/«Kάπου κοντά σε σένα» (Truffle Books, 2018) όπου αντιπαραθέτει διαφημίσεις των καινούργιων οικισμών με τη δοκιμασία των άστεγων.
www.johncominojames.co.uk
Το βιβλίο “The Rhodes Project” είναι διαθέσιμο στο Amazon – αλλά υποστηρίξτε τα τοπικά βιβλιοπωλεία κάνοντας παραγγελία. Αντίγραφα με υπογραφή του συγγραφέα είναι διαθέσιμα από τον John Shepherds Close, Kingston Stert, Chinnor Oxon OX39 4NL(comj@clara.co.uk)
