Σημαντικοί καλλιτέχνες βρίσκονται και δημιουργούν στη Ρόδο. Ο εικαστικός Θανάσης Τσίτσικας μας μιλάει για την τέχνη του και τη ζωή του.
Πώς γίνατε ζωγράφος; Ταλέντο, κλίση, συγκυρίες;
Πάντα θυμάμαι τον εαυτό μου να ζωγραφίζει και ποτέ δεν σκέφτηκα να κάνω τίποτα άλλο από το να σπουδάζω τέχνη.
Όταν ήμουν στην πρώτη Δημοτικού, θυμάμαι ότι είχαμε τα τετράδια με γραμμές στο κάτω μέρος της σελίδας και το επάνω κενό για εικόνα. Τις εικόνες, τις ζωγράφιζε η μητέρα μου για λογαριασμό μου. Εγώ δεν είχα προσπαθήσει ποτέ να το κάνω. Κάποια μέρα, θυμάμαι χαρακτηριστικά, είχαμε το κεφάλαιο «στο κτήμα του θείου», αν δεν κάνω λάθος, στο περίφημο αναγνωστικό του K. Γραμματόπουλου και η εικόνα που έπρεπε να αντιγράψουμε ήταν ένα άλογο άσπρο με βούλες που, σκυφτό, έτρωγε σανό. Αυτή η εικόνα κάτι πρέπει να μου ενεργοποίησε, γιατί γύρισα και είπα στην μάνα μου «άστο, θα το κάνω εγώ αυτό»! Με άφησε λοιπόν, και ξεκίνησα να το σχεδιάζω. Ήταν η τελευταία φορά που η μητέρα μου ζωγράφισε στο τετράδιό μου. Ήμουν 6 χρονών! Από ΄κει και πέρα και στα επόμενα χρόνια του δημοτικού και του Γυμνασίου, και σε μαθήματα όπου έπρεπε να ζωγραφίσουμε κάτι (όπως Θρησκευτικά) ερχόντουσαν τα τετράδια- παραγγελίες από τους συμμαθητές μου, στοίβες και τα καταχώνιαζα κάτω από το θρανίο μου για να τα ζωγραφίσω στα κρυφά! Αυτό γινόταν μέχρι που τελείωσα το Γυμνάσιο. Αφού και τώρα ακόμα όταν βρίσκομαι με κάποιους συμμαθητές μου, το θυμόμαστε και γελάμε!
Έχετε αναπτύξει το δικό σας αναγνωρίσιμο, προσωπικό στυλ. Πώς το διαμορφώσατε; Ως νέος ανερχόμενος καλλιτέχνης είχατε κάποιους δασκάλους που επηρέασαν τη δουλειά σας ή κάποια πρότυπα που σας ενέπνευσαν;
Το στυλ είναι κάτι που προκύπτει από την τριβή με την δουλειά, και φυσικά είναι το διαρκές πλάσιμο στην έκφραση της προσωπικής αισθητικής αντίληψης του καλλιτέχνη. Είναι η γλώσσα που μαθαίνει να μιλάει κανείς, κατά μια έννοια , η οποία μέσα από την δουλειά διαρκώς διαμορφώνεται. Στη λογοτεχνία αυτό είναι ξεκάθαρο.
Όσον αφορά τους δασκάλους μου, το έχω πει πολλές φορές, πως βασικός μου δάσκαλος υπήρξε ο Αντώνης Απέργης, ο οποίος στην κυριολεξία με μύησε στην γλώσσα της ζωγραφικής και μου έβαλε σε τάξη τις μέχρι τότε σκόρπιες ιδέες μου, μαθαίνοντάς μου ταυτόχρονα να ΄βλέπω΄. Ακολούθησαν ο Π.Τέτσης και ο Κ.Κεσσανλής για κάποια χρόνια στη Σχολή.
Ζωγραφική, εικονογράφηση, animation – καταπιάνεστε με όλα. Τι σας εκφράζει καλύτερα;
Παραλείψατε έναν τομέα και ευλόγως, γιατί δεν αναφέρεται πουθενά: τη γλυπτική! Έχω δουλέψει πάνω από 10 χρόνια πεντελικό μάρμαρο, κάνοντας προτομές, ανδριάντες και ανάγλυφα, κοντά στον αείμνηστο Κ. Γεωργακά. Ξεκίνησα 15 χρονών και έμαθα κοντά του πάρα πολλά πράγματα, τεχνικά και αισθητικά. Ήταν άριστος τεχνίτης και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που βρέθηκε στον δρόμο μου. Στη συνέχεια και παράλληλα, ενώ ήμουν γοητευμένος από τον κόσμο της γλυπτικής και είχα ήδη το δικό μου εργαστήριο, δούλεψα επίσης για αρκετά χρόνια σε καλλιτεχνικό χυτήριο - χαλκοκυτική δηλαδή - όπου και γνωρίστηκα και συνεργάστηκα με πάρα πολλούς γλύπτες, όπως Γ. Παππάς, Γ. Παρμακέλης Θ.Παπαγιάννης, Γ.Φαληρέας, Γ.Χουλιαράς, Θ.Πανουριάς, Γ.Καλακαλάς, Γ.Λάππας κλπ.
Η γλυπτική αποτελεί λοιπόν ένα σιωπηλό κεφάλαιο στη ζωή μου, σημαντικότατο - και είναι από τους τομείς που με εκφράζει περισσότερο, μαζί με την εικονογράφηση, για να απαντήσω στην ερώτησή σας.
Τι θεματικές απολαμβάνετε να ζωγραφίζετε και από πού αντλείτε έμπνευση;
Οι θεματικές αλλάζουν κατά καιρούς. Προς το παρόν με απασχολούν πολύ οι ‘ρυθμοί’ και η πλοκή τους. Είναι μαγικό το πώς ένα σύστημα σχημάτων μπορεί με κάποια επεξεργασία να αποκτήσει μια καινούργια ταυτότητα και ενίοτε να ξεφύγει τελείως από την αρχική του δομή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Μασάϊ που δουλεύω τα τελευταία δυο χρόνια, και είμαι στην αρχή της διαδικασίας της εξέλιξης των σχημάτων που προκύπτουν απ’ αυτές τις ψηλόλιγνες φιγούρες με τα μπαστούνια τους, τα κολιέ τους και τα χρωματιστά τους υφάσματα. Μερικές φορές μου θυμίζει αλγοριθμικό σύστημα, η δομή των γκρουπ όπως είναι στημένοι, και μόνο! Στο προκείμενο πρότζεκτ σκοπεύω να δουλέψω και τρισδιάστατα, εφαρμόζοντας κάποιες κατασκευές.
Άλλες θεματικές είναι οι φαβέλες με αυτά τα άπειρα κουτάκια –τα σπίτια, οι αποβάθρες με το σύστημα υποστήλωσής τους (όπως η αποβάθρα του Brighton, για παράδειγμα), οι θαλάσσιες πλατφόρμες πετρελαίου, οι περιστερώνες των Κυκλάδων τα Kasbah της Βόρειας Αφρικής, η παραδοσιακή αρχιτεκτονική της πόλης Sanaa της Υεμένης κ.α.
Όλες αυτές οι θεματικές έχουν πάρα πολλά κοινά σημεία. Είναι μορφολογικές δομές , τα λεγόμενα ‘μορφογενετικά πεδία’, σύμφωνα με την θεωρία κάποιου γνωστού σύγχρονου βιολόγου, ‘γραφές’ και ρυθμοί με άπειρο εικαστικό δυναμικό.
Έχετε πάρει μέρος σε παραγωγές animation, μεταξύ των οποίων και σε δύο παραγωγές της ΕΡΤ σε σενάρια του Ε. Τριβιζά. Πώς πραγματώθηκαν αυτά τα έργα και πώς ήταν αυτές οι συνεργασίες;
Το να δουλεύει κανείς σε animation studio, είναι μοναδική, αξεπέραστη εμπειρία γιατί είναι ομαδική δουλειά και αυτό συνεπάγεται, εκτός από την δημιουργικότητα, σύμπνοια, πειθαρχία, ανταλλαγή γνώσης, κλπ.
Τώρα... ο Τριβιζάς είναι ένας πολύ ωραίος άνθρωπος, οξυδερκής με πολύ χιούμορ - άρα ευχάριστος- και πολύ συνεργάσιμος. Θυμάμαι που στην παραγωγή ‘Ενα δέντρο μια φορά’ έφτιαχνα το τελευταίο πλάνο με αυτόν τον φοβερό ουρανό με τα βαριά σύννεφα και το παλάτι να ξεπροβάλλει κάπου στη μέση, όπου πρόκειται να ‘ταξιδέψει’ ο μικρός μας ήρωας, μου έλεγε.....
- Μήπως πρέπει να βάλεις και λιγάκι παραπάνω ροζ στα σύννεφα;
- Γιατί; του λέω. Δεν έχει αρκετή δραματικότητα αυτός ο ουρανός που έχω φτιάξει;
- Έχει, μου λέει, αλλά μήπως παραέχει; …και επειδή η ταινία απευθύνεται στους μικρούς μας φίλους, ίσως έχουν την ανάγκη κάποιας ελπίδας. Να μην το βαρύνουμε και πολύ, όλα με μέτρο.
Είχε πάρα πολύ δίκιο!
Στη διάρκεια της δουλειάς μου εκεί γνωρίστηκα επίσης με πολύ αξιόλογους ανθρώπους και θεωρώ - για δεύτερη φορά - τον εαυτό μου τυχερό, όπως τον Παναγιώτη Ράππα, τον Νάσο Βακάλη, τον Άγγελο Ρούβα, τον Δημήτρη Παπαδημητρίου και πολύ κόσμο με επίπεδο γνώσης τόσο μεγάλο που......δημιουργεί ‘ωστικό κύμα’... (γέλια).
Έχω ήδη δουλέψει σε τέσσερις παραγωγές και με την πρώτη ευκαιρία, πολύ ευχαρίστως, θα το επαναλάμβανα. Δυστυχώς η τρέχουσα κοινωνικο-οικονομική κατάσταση, κατάφερε να εξαφανίσει κάποια studios και να διασκορπίσει το καλλιτεχνικό δυναμικό τους, καθότι είναι ένα πολύ ακριβό ‘σπορ’ και ως εκ τούτου, αδύνατον να υπάρξουν αντίστοιχες παραγωγές.
Συνεργάζεστε με γνωστούς εκδοτικούς οίκους. Είναι δύσκολο να εικονογραφήσετε ένα παιδικό βιβλίο;
Δεν ξέρω αν είναι δύσκολο, πάντως είναι πολύ ευχάριστο. Για μένα δεν υπάρχει καλύτερο συναίσθημα, από το να χτυπάει το τηλέφωνό σου και να είναι κάποιος από εκδοτικό οίκο που θέλει να σου αναθέσει μια εικονογράφηση. Μια καινούργια πρόκληση, ένα νέο ‘πρόβλημα’ που απαιτεί τις δικές του λύσεις! Μια ευκαιρία να συνδράμεις σ’αυτόν τον υπέροχο κόσμο της παιδικής φαντασίας. Παίρνεις το κείμενο, το μελετάς, αποφασίζεις ποιά κομμάτια του κειμένου σου ‘δίνουν’ εικόνες και .....χάνεσαι μέσα σ’ αυτό!
Πολλές φορές διαβάζοντας ένα καινούργιο κείμενο, είσαι σε αναμονή, πού θα συναντήσεις ΤΗΝ εικόνα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη ‘Νεφέλη’ της Ελένης Γκίκα, εκδόσεις Ψυχογιός: όταν άρχισα να το διαβάζω, σύντομα ‘έπεσα’ επάνω στην περιγραφή μιας σκηνής που αναφέρει την ‘Γλυφιτζουροθάλασσα’ όπου τα γλυφιτζούρια λιώνουν και τα καράβια κολλάνε και δεν μπορούν να ταξιδέψουν.
Τρελάθηκα μ’ αυτήν την σκηνή και, χωρίς υπερβολή, αυτή και μόνο η εικόνα ήταν το τέλειο κίνητρο γι’ αυτό το πρότζεκτ.
Εκτός και πέρα από τη ζωγραφική, απολαμβάνετε κάποια χόμπυ;
Δεν μπορώ να πω ότι είμαι ο τύπος του χομπίστα. Όλα περιφέρονται γύρω από το δημιουργικό κομμάτι. Όταν πηγαίνω διακοπές, για παράδειγμα, ένα μπλοκ σχεδίου, μολύβια και ένα σετ ακουαρέλες, είναι αντικείμενα που δεν θα παραλείψω ποτέ να πάρω μαζί μου. Το να κάτσω να σχεδιάσω με μολύβια, κάτι που λατρεύω, ή να κάνω μια ακουαρέλα, όταν βρεθώ στο κατάλληλο σημείο, είναι αυτό που με γεμίζει αφάνταστα. Μήπως είμαι μονομανής ή εμμονικός; Αναρωτιέμαι κάποιες φορές… (γέλια)
Ποιο θα λέγατε ότι είναι το αγαπημένο προσωπικό σας έργο ως τώρα;
Δύσκολο να το απαντήσω αυτό. Η μάνα αγαπάει όλα τα παιδιά της, το ίδιο!... (γέλια)
Έχετε κάποιο όνειρο ή στόχο που θέλετε να εκπληρώσετε στο μέλλον;
Ναι, θα ήθελα να εικονογραφήσω δύο από τα πολύ αγαπημένα μου κλασικά διηγήματα. Το ένα είναι ο ‘Ριπ Βάν Ουίνκλ’ του Ουάσιγκτον Ίρβινγκ και είναι μια πολύ παλιά εμμονή μου. Το έχει εικονογραφήσει καταπληκτικά ο Νικόλας Ανδρικόπουλος, αλλά εγώ οραματίζομαι την δική μου εκδοχή.
Το δεύτερο είναι ο ‘Τζούνιους Μάλντμυ’ απο τις ‘Ουράνιες Βοσκές‘ του Στάϊνμπεκ, επίσης μια παλιά επιθυμία μου και για το οποίο έχω ήδη κάνει κάποια δουλειά η οποία βρίσκεται κυριολεκτικά στο συρτάρι.
Το τρίτο αφορά την Ρόδο, αλλά θα ήθελα να το συζητήσουμε κάποια άλλη φορά.
Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή που θα δίνατε σε ένα νέο καλλιτέχνη που ξεκινάει σήμερα την καριέρα του;
Να ακολουθήσει την κλασική εκπαίδευση. Να κάνει σχέδιο και διαρκή παρατήρηση. Θεωρώ πως πρέπει να μάθεις το αλφάβητο πολύ καλά πριν ακόμα μάθεις να γράφεις και να μιλάς. Όταν κατακτήσεις την γλώσσα και την γραφή, ένας τεράστιος κόσμος έκφρασης ξεδιπλώνεται μπροστά σου. Τότε δεν έχεις παρά να μπεις μέσα του και να τον περιγράψεις, να τον ερμηνεύσεις να τον μετασχηματίσεις, να τον κατακτήσεις, να γίνεις μέρος του και μέσα από την προσωπική σου θεώρηση, μπορείς να τον κάνεις δικό σου.
Όλα τότε είναι επιτρεπτά, γιατί είναι πηγαία και βιωματικά. Κι όταν κάτι είναι πηγαίο ΄πείθει’, όπως λέμε και στη γλώσσα της τέχνης.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Ο Θανάσης Τσίτσικας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Από πολύ νωρίς καταπιάστηκε με ξυλομπογιές, χρώματα, πινέλα και με οτιδήποτε μπορούσε να ‘μουτζουρώσει’ ένα χαρτί αφήνοντας πάνω του τα ίχνη μιας ιδέας, μιας εντύπωσης, ενός ονείρου…
Βασικός και κύριος δάσκαλός του υπήρξε ο Αντώνης Απέργης, ο οποίος τον ‘μύησε’ στα μυστικά της ζωγραφικής και μεθόδεψε την αντίληψή του όσον αφορά τον κόσμο του χρώματος και της σύνθεσης.
Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών από την οποία αποφοίτησε με άριστα. Διδάχτηκε ζωγραφική από τον Κεσσανλή και λιθογραφία από τον Εξαρχόπουλο. Το 1993 τελείωσε το εργαστήριο εικονογράφησης του Saint Martin’s of London με καθηγήτρια την Sue Clark. Εκτός της ζωγραφικής και ενώ ήταν στο Λονδίνο, δούλεψε στο Stardust Cartoon Animation Studio.
Αργότερα συνέχισε να δουλεύει στο Animation Studio ‘Time Lapse Pictures’ του Παναγιώτη Ράππα στην Αθήνα. Έχει πάρει μέρος σε πολλές παραγωγές, μεταξύ των οποίων, ‘Το ποντικάκι που ήθελε να αγγίξει ένα αστεράκι’ και ‘Ενα δέντρο μια φορά’, παραγωγές ΕΡΤ, σενάρια του Ε.Τριβιζά.
Δουλεύει για τις εκδόσεις Άγκυρα, Καστανιώτης, Κέδρος, Κάστωρ, Πατάκης, Ψυχογιός, Λιβάνης, Εμπειρία Εκδοτική.
Αφιέρωμα της δουλειάς του υπάρχει στο περιοδικό ‘Διαδρομές’ (τεύχος 81 - Άνοιξη 2006 - Εκδόσεις Ψυχογιός).
Μπορείτε να δείτε τα έργα του στο http://thanassistsitsikas.blogspot.com
