Η Χάρις Κόντου είναι πολυτάλαντη, πολυπράγμων και αστείρευτα δημιουργική. Την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί της, μας έδωσε το έργο της "Μαινάδων Μονόλογοι" που ανεβαίνει από την Θεατρική Ομάδα Ενηλίκων της Σχολής Χορού και Θεάτρου «Ανέμη» σε σκηνοθεσία Μαρίας Μανιώτη στο Δημοτικό Θέατρο Ρόδου στις 24 και 25 Φεβρουαρίου 2022.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Πότε ξέρετε με σιγουριά ότι ένα κείμενο που γράφετε, είτε πεζό είτε ποίημα, έχει ολοκληρωθεί;
Όταν χαμογελώ στην τελευταία ανάγνωση.
Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την Μαρία Μανιώτη και την "Ανέμη";
Η γνωριμία μου και η συνεργασία μου με την Μαρία Μανιώτη ξεκινά ημερολογιακά τον Μάρτιο του 2010. Εκεί τοποθετώ χρονικά την πρώτη φορά που γνωριζόμαστε και συνεργαζόμαστε πάνω στο δικό μου κείμενο «Μήδεια» - Γυναίκες Στα Άκρα» -στο πλαίσιο της πολύ σημαντικής και «πλούσιας» συνεργασίας μας με το "Σπίτι Της Ευρώπης Στη Ρόδο"- και ιδίως με την τότε Πρόεδρο κα Άννα Χαρίτου, καθώς και με την κα Μαριλένα Σοκιανού.
Ο Γαβριήλ Χαρίτος και ο Νικόλας Τζεδάκης μπαίνουν κι εκείνοι στο καλλιτεχνικό κομμάτι των βιντεολήψεων και της προετοιμασίας του διαφημιστικού σπότ/τρέιλερ. Μας απογειώνει φωτογραφικά ο αγαπημένος μας φωτογράφος και φίλος Νίκος Κασσέρης!
Φίλοι και συνάδελφοι συμπράττουν εθελοντικά σε επίπεδο κοστουμιών, σκηνικών, γραφιστικών και ψηφιακού υλικού προβολής (Στέμη Δανιηλίδου /κοστούμι, Κώστας Φεϊζίδης/Σκηνικά, ξυλόγλυπτα, Βάλια Σαλαμαστρακη/γραφιστικός σχεδιασμός αφίσας, μπάνερ και προσκλήσεων και ψηφιακή προβολή γυναικείων πορτρέτων την ώρα της παράστασης). Και έτσι προκύπτει μία πολύ ευλογημένη συνέργεια.
Στην επανάληψη της θεατρικής παράστασης τον Σεπτέμβριο του 2010 στον χώρο του Αρχαιολογικού μουσείου, πάλι από το Σπίτι της Ευρώπης στη Ρόδο, έχουν γίνει εμπλουτισμοί στο κείμενο και στα πρόσωπα.
Ο Αλέξανδρος Λουϊζίδης μπαίνει και εκείνος στο καλλιτεχνικό τμήμα κινηματογραφικών λήψεων και φωτογραφιών και βιντεοσκόπησης της παράστασης με αποτέλεσμα να «ενωθούμε», να συνδεθούμε σε πιο πλούσιες εμπειρίες καλλιτεχνικές και προσωπικές.
Η γνωριμία μου με την Μαρία Μανιώτη έχει απλά αρχίσει. Ανακαλύπτω το μεγαλειώδες καλλιτεχνικό της ανάστημα και μαγεμένη την παρακολουθώ έκτοτε.
Πιστεύω πολύ στην Μαρία Μανιώτη. Και δεν είναι λόγοι προσωπικής συμπάθειας. Είναι λόγοι καλλιτεχνικού διαμετρήματος.
Από το 2010-2022 έχουμε συμπράξει σε πολλά επόμενα έργα. Και συνεχίζουμε. Σε αυτή την θεατρική παράσταση έχουμε να κάνουμε με πολλά διαμετρήματα!
Η Θεατρική ομάδα ενηλίκων της σχολής Χορού και Τέχνης /θεάτρου «Ανέμη» έχουν δώσει όλη τους την ενέργεια και έχουν μετουσιώσει σε θεατρική πράξη το κείμενο με ρυθμούς «θέωσης» του αρχικού κειμένου.
Τους ευχαριστώ από την καρδιά μου. Νιώθω ευγνώμων.
Πώς και πότε γεννήθηκαν αυτοί οι μονόλογοι;
Η ιδέα της συγγραφής των Μαινάδων-Μανάδων μας ήρθε πολύ αυθόρμητα και γλυκά. Ήμασταν με τη Μαρία Μανιώτη σε ένα απογευματινό μπάνιο στη θάλασσα. Τότε η Μαρία ήταν έγκυος στον Τζοβάνι. Έτσι ολόγλυκια, όπως έβγαινε από το νερό, μου λέει: «Χαρά διάβασα το κειμενάκι σου χθες στο fb για μια μανούλα που δεν χωρούσε στην πετσέτα θαλάσσης… Γράψε κάτι για αυτές τις γυναίκες!»
Και έτσι γεννήθηκαν οι Μαινάδες-Μανάδες, σε μια νύχτα. Γράφτηκαν μέσα σε μία νύχτα! Προφανώς τις είχα μέσα μου χρόνια… αποτύπωσα απλώς τις φωνές τους και σκιαγράφησα τους χαρακτήρες τους.
Ποιο είναι το όριο ανάμεσα στη μάνα και στη... μαινάδα;
Εξαιρετική η ερώτησή σας και είναι η απάντηση, όντως, η βασική φλέβα/αρτηρία του συγκεκριμένου έργου. Η μάνα ως έννοια κατασκευασμένη σε μία πατριαρχική κοινωνία είναι η μάνα-προσφορά. Είναι η μάνα-θυσία-αυτοθυσία σε ένα ανώτερο καλό, που είναι βέβαια η ευημερία και η προκοπή της οικογένειας.
Αυτό είναι λίγο πολύ το μοντέλο της γυναίκας-μάνας σε μια αγροτική κοινωνία της δεκαετίας του ’60. Σε αυτό το μοντέλο όσο περισσότερο περικόπτεται η Γυναίκα, τόσο καταξιώνεται η Μάνα!
Η σταύρωση της γυναικείας επιθυμίας θεωρείται απαιτητή από μία πατριαρχική σεξιστική κοινωνία.
Αντιθέτως, η μητέρα που επιλέγει να ενσωματώσει τον ρόλο της μητρότητας μέσα στην γυναικεία φύση της και στη ζωή της, μέσα στην Επιθυμία της για ζωή, κρίνεται αρνητικά, επικριτικά και με καχύποπτο δόλο εκ μέρους των ανδρών μιας κοινωνίας.
Οι ερωτικές Γυναίκες-μητέρες περισσότερο απασχολούν τους άντρες ως υποκατηγορία πορνό ταινιών και καθόλου βέβαια ως ερωτικές, αυτοδύναμες θηλυκές υπάρξεις.
Επομένως, αντιλαμβάνεστε ότι δημιουργείται μία πάλη ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα ισχύος: Άντρες vs Γυναικών και Γυναίκες vs Mητέρων – μανάδων. Όσες ανήκουν και παίρνουν θέση σε αυτό το πρωτόγονο άγριο ματς … ονομάζονται Μαινάδες-μαμάδες.
Το συγκλονιστικό στην όλη θεώρηση είναι η κατηγορία Ψυχρή μάνα: Είναι η μάνα-παιδί που σκοτώθηκε, λαβώθηκε από τη δική της ψυχρή μάνα.
Ένα σκοτωμένο παιδί από μία μάνα βεγγέρας, ψυχρότητας και ναρκισσισμού … γεννά ένα παιδί που αυτοακρωτηριάζεται συναισθηματικά και αναπαράγει την μητρική συμπεριφορά στο ακέραιο ασπαζόμενη την ιδεολογία της μάνας της.
Άσπα… έτσι ονομάζεται η Ψυχρή μάνα. Τυχαίο; Δεν νομίζω.
Άσπα…από το ασπάζομαι τον ακρωτηριασμό που μου επέβαλλαν ως παιδί.
Η μεγάλη ανατροπή σε αυτό το έργο είναι οι τομές του. Και το ότι συμπεριλαμβάνει και την οπτική του άντρα. Πολύ σημαντικό.
Τι είναι αυτό που σας εμπνέει στη συγγραφή και στη ζωή;
Είτε το επέλεξα, είτε όχι, ανήκω στην κατηγορία του Ανθρώπου- Παρατηρητή. Πάντα στη ζωή μου παρατηρούσα, «ρουφούσα» τις ανθρώπινες συμπεριφορές.
Με εμπνέει ο Άνθρωπος σε όλες του τις εκφάνσεις. Με εμπνέουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Με εμπνέει η καθημερινότητα και η νομοτέλεια της φθοράς που είναι καλά κρυμμένη, σαν ωρολογιακή βόμβα ρυθμισμένη εντός μας…
Οι μεγαλύτεροι έρωτες, οι ισχυρότερες φιλίες, οι πιο παθιασμένοι εργάτες του πνεύματος κάποια στιγμή υποκύπτουν, ενδίδουν και αφήνοται στη νομοτέλεια της φθοράς.
Σε αυτό βέβαια με έχει βοηθήσει πολύ η Καβαφική και η Σεφερική ματιά.
«Ένα δάσος σκοτωμένων δέντρων οι φίλοι μας»…για να παραπέμψω στον Σεφέρη.
«Έτσι που τη ζωή σου χάλασες σε αυτήν εδώ την κόχη…σε όλη τη γη τη χάλασες»... Καβάφης.
Αυτό με συγκινεί. Η πάλη του ανθρώπου για τη θέωση, η οποία αυτοδυναμιτίζεται προς συντριβή μας, από εμάς τους ίδιους.
Ο Παραδείσιος μύθος της έκπτωσης του Αγγέλου-Εωσφόρου και των Πρωτοπλάστων, με έχει σημαδέψει.
Υπάρχει κάτι που σας αποθαρρύνει;
Η αδικία. Η κοινωνική αδικία. Η αδιαφορία. Η πολιτική κοινωνική αδιαφορία. Ο ωχ-αδερφισμός! Η αναξιοκρατία και ο Νεποτισμός. Το να ψοφήσει η κατσίκα του Γείτονα! Το σύμπλεγμα ανωτερότητας που μαστίζει τη φυλή μας και το έθνος μας. Η μη συλλογικότητα. O άκρατος ατομισμός. Το βόλεμα. Το να πιάσουμε την καλή. Το να «τρουπώσουμε»…. που έλεγε και ο Βουτσάς.
Με αποθαρρύνει διαλυτικά και καταλυτικά η αγία τριάς του ανθρώπου, που τη συνοψιζω σε τρεις λέξεις: me, myself and Ι! Δεν είμαστε κοινωνία.
Το έχει γράψει εξαιρετικά ο Τάσος Λειβαδίτης: «Και όταν δεν πεθαίνουμε ο ένας για τον άλλον…είμαστε κιόλας νεκροί.»
Το γεγονός ότι είστε μητέρα πιστεύετε ότι έχει επηρεάσει με κάποιο τρόπο το γράψιμό σας;
Θα σας εξομολογηθώ κάτι. Δεν είμαι συγγραφέας. Είμαι μουσικός. Συνθέτις για την ακρίβεια. Αυτό δεν το γνωρίζουν πολλοί εδώ στη Ρόδο. Αλλά ούτε και στην Αθήνα.
Γιατί το λέω αυτό; Γιατί το γράψιμο ήρθε στη ζωή μου μαζί με την Μητρότητα! Εκεί ένιωσα πρώτη φορά την ανάγκη να γράψω σε λέξεις… για να μιλώ με τα λόγια μου/γραπτά μου στα παιδιά μου.
Έτσι γεννήθηκε η συλλογή παραμυθιών «Ο Μάγος της Βροχής και άλλα παραμύθια». Είναι τα παραμύθια-δώρο γενεθλίων προς τα παιδιά μου!
Εξάλλου, η μουσική σύνθεση θέλει απόλυτη ησυχία και συγκέντρωση. Όταν γίνεσαι Μητέρα το Εγώ σου γίνεται «εξαρτητικά εξυπηρετικό» σε έναν ανώτερο σκοπό ύπαρξης, στα παιδιά σου.
Όταν ακόμα δεν είχα γίνει μητέρα, ξυπνούσα το πρωί και έπινα τον καφέ μου δουλεύοντας στο πιάνο. Για 20 χρόνια ξεσκονίζω το πιάνο με αγάπη «κλειστότητας ονείρων»…
Θυμάμαι ότι νανούριζα τα παιδιά μου με τα νανουρίσματα που είχα συνθέσει για εκείνα. Όσο μεγάλωναν όμως ακολουθουσα εγώ την επιθυμία των ματιών τους… Δεν με άφηναν να πλησιάσω στο πιάνο. Με διεκδικούσαν.
Ο μεγάλος μου γιος το χάραξε στο κάτω μέρος σχεδιάζοντας με μολύβι, λέγοντάς μου χαρακτηριστικά: «Πήγαινε να κάνεις το ντουζάκι σου μαμά, εγώ θα μείνω εδώ».
Και ο μικρός, όταν με άκουγε να κάθομαι στο πιάνο έλεγε : «Εγώ!!!» Και καθόταν πάνω στα πόδια μου και έβαζε τα μικρά του δαχτυλάκια πάνω στα δικά μου χέρια.
Δεν έχω μετανιώσει που περίμενα τόσο για να επιστρέψω και πάλι στη μουσική σύνθεση. Είμαι πιο πλούσια ύπαρξη τώρα… έχοντας βιώσει το μοναδικό ταξίδι της μητρότητας.
Σαν εκπαιδευτικός πώς βιώνετε την πανδημία και τις αλλαγές της τελευταίας διετίας;
Η δια ζώσης διδασκαλία, η βλεμματική επαφή, το άγγιγμα στον ώμο του μαθητή ή της μαθήτριας, το γελάκι που προκύπτει μέσα στην τάξη και γίνεται γέλιο χαμού…όλα αυτά δεν υπάρχουν στην τηλεκπαίδευση! Όσο εκσυχρονιστικά τέλεια και αν είναι.
Το θεμα της Παιδείας και της εκπαίδευσης με πονά χρόνια τώρα. Ειλικρινά δεν έχω να πω κάτι πάνω σε αυτό…Νευρωτικά σχολεία, νευρωτικά παιδιά και ενδιάμεσα αγχωμένοι γονείς…
Πού πάει ο τόπος; Σχεδιάζουν εκπαιδευτικά προγράμματα άνθρωποι που δεν έχουν παιδιά ή άνθρωποι που δεν έχουν διδάξει ούτε μία ωρα σε σχολική τάξη.
Η πανδημία μας ζόρισε όλους… Χάσαμε την δροσιά των παιδιών μας-μαθητών μας! Χάσαμε τη νιότη τους, το γέλιο τους, τις φωνές τους στο διάλειμμα.
Η πανδημία ήταν μια κόλαση στέρησης από αγαπητική μάθηση. Οι έφηβοι δοκιμάστηκαν επικίνδυνα. Τα παιδιά του Δημοτικού αδικήθηκαν πολύ. Και τα παιδιά προσχολικής αγωγής να γνωρίζουν τον κόσμο μέσα από το dettol και τις μάσκες;
Υπάρχουν άνθρωποι που σας έχουν βαθιά επηρεάσει;
Ναι, υπάρχουν. Και είναι πολλοί. Από γνωστοί … έως «γνώριμοι οικείοι άγνωστοι» σε μένα, αλλά γνώριμοι μεταφυσικά.
Π.χ. ο Πατέρας μου ο πνευματικός είναι ο Σεφέρης. Ο εραστής μου ο παντοτινός είναι ο Ελύτης. Ο μέντοράς μου, ο σε όλα μέντορας είναι ο Αρκάς και ο Γκάτσος. Αρκάδες και οι δύο.
Και σε γήινα φυσικά δεδομένα, η γιαγιά μου -μάνα μου πρώτη, μάνα γήινη και δική μου για πάντα. Η νονά μου – Μάνα μου παντοτινή και δίπλα μου ισότιμα και όμορφα.
Η Μητέρα μου-Μάνα Ευρωπαία, ποιήτρια, ανθρωπίστρια ... πολύ πριν μάθω την οικουμενικότητα και την αλληλεγγύη, ως όρους κοινωνικής συνοχής και πολιτικής στόχευσης. Ο Βυζαντινός πατέρας μου. Με τον ψαλμό και το κουδουνάκι του δικαστή. Με την φωνή την στεντόρια…
Οι καθηγητές μου στο Πανεπιστήμιο. Η καθηγήτρια μου στο Μεταπτυχιακό μου, η ανεξάντλητη, ακάματη και θηλυκή Μαρία Γκασούκα.
Ο άντρας μου. Το πρωτοφανέρωμα του έρωτα στην εφηβική ψυχή μου. Και πάνω απ’ όλους τα παιδιά μου! Τα παιδιά μου με δίδαξαν το θέλω…Τα παιδιά μου με στήριξαν στα πρέπει.
Ειδική μνεία στους μαθητές μου. Με διαμόρφωσαν και με αγάπησαν άδολα. Το ίδιο κι εγώ. Νιώθω ευλογημένη. Ο Θεός στέλνει έναν τουλάχιστον άνθρωπο να μας αγαπήσει… και να μας διδάξει να αγαπούμε.
Τι θα συμβουλεύατε σήμερα τον δεκαεξάχρονο εαυτό σας;
Ζήσε όπως νιώθεις! Μην σκέφτεσαι τόσο… Άκουσε το ένστικτό σου και συντονίσου με τη μοναδικότητά σου. Και κάνε κοπάνες! Δεν είναι σχολείο αυτό που βιώνεις, είναι κόλαση!
Φτιάξε τον δικό σου παράδεισο για να έρθει η ώρα να τον επιβάλλεις με επανάσταση, αν χρειαστεί, σε έναν καινούριο, πιο όμορφο κόσμο! Ποτέ μόνος! Πάντα το εμείς είναι το αίτημα!
Ζήσε! Δείξε στους ανθρώπους τους ζωντανούς πως η οικολογία δεν είναι λόγια, αλλά μοντέλο συνείδησης και ηθικής αισθητικής.
Γέννησε παιδιά, φύτεψε δέντρα και μην χαρίζεσαι σε κανέναν!
Η ζωή σου είναι αδιαπραγμάτευτη!
Ποια είναι η Χάρις Κόντου
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Είναι φιλόλογος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στο Παιδικό Βιβλίο και την Παιδική λογοτεχνία.
Από το 1997 έως και σήμερα ασχολείται επαγγελματικά με την φιλολογία.
Έχει γενικότερες γνώσεις μουσικής (πιάνο-Μουσική Σχολή του Δωδεκανησιακού Μουσικού Ομίλου) και τα τελευταία τρία χρόνια ασχολείται συστηματικά με τη μουσική σύνθεση.
Τον Νοέμβριο του 2007 βραβεύτηκε σε Πανελλήνιο διαγωνισμό από την Ένωση Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος (Ε.Λ.Β.Ε.) για το παραμύθι της με τίτλο «Ο Μάγος Της Βροχής».
Τον Μάρτιο του 2010 συνέγραψε έναν θεατρικό μονόλογο και πραγματοποίησε μία θεατρική εκδήλωση με γενικότερο τίτλο «Γυναίκες στα Άκρα», μία καλλιτεχνική προσπάθεια, η οποία εστίαζε στο θέμα της αναπαράστασης του φύλου στο αρχαίο δράμα και ειδικότερα στον Ευριπίδη. Η παράσταση φιλοξενήθηκε στο θέατρο του Κολλεγίου Ρόδου με την ευγενική χορηγία των Εκπαιδευτηρίων «Κολλέγιο Ρόδου» και με συνδιοργανωτή «Το Σπίτι Της Ευρώπης Στη Ρόδο».
Τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, η παράσταση επαναλήφθηκε στον προαύλειο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσαιωνικής Πόλης Ρόδου και πάλι με συνδιοργανωτή «Το Σπίτι Της Ευρώπης Στη Ρόδο».
Τον Ιούνιο του 2010 (3-6 Ιουνίου 2010) συμμετείχε ως εισηγήτρια φιλόλογος και ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Γ΄ Διεθνές Επιστημονικό συνέδριο του Ανοικτού Ελληνικού Πανεπιστημίου (Θέμα Συνεδρίου: Αναπαραστάσεις Γυναικών σε έργα ανδρών της Μεσογείου), που πραγματοποιήθηκε στην Κέρκυρα, με επίσημο φορέα διοργάνωσης τον «Εκαταίο» (σύλλογος αποφοίτων του Ε.Α.Π.). Το άρθρο της μεταφράστηκε και στα Αγγλικά και δημοσιεύτηκε σε συλλογικό τόμο.
Την ίδια χρονική περίοδο ανέλαβε την επιμέλεια των κειμένων και συμμετείχε με κείμενα και πρωτότυπη μουσική σύνθεση στο Ντοκιμαντέρ του Ρόδιου σκηνοθέτη Αλέξανδρου Λουιζίδη «Πάτμος, μια πύλη στο φως».
Τον Ιούνιο του 2012 σε συνεργασία με το Διεθνές Κέντρο Λογοτεχνών και Μεταφραστών Ρόδου παρουσίασε το μυθιστόρημα της συγγραφέως Βούλας Μάστορη «Γυναίκα Μπονσάι».
Ακολούθησαν και άλλες παρουσιάσεις βιβλίων με πιο πρόσφατη αυτή του Ιουνίου 2014, όπου παρουσίασε το βιβλίο της καθηγήτριας Παν/μίου Τέσσας Δουλκέρη «Το Είδωλο, η κατασκευή της εικόνας», σε συνεργασία πάλι με το Διεθνές Κέντρο Λογοτεχνών και Μεταφραστών.
Στο πλαίσιο συμμετοχής της σε Συνέδριο και στο Ευρωπαϊκό πολιτιστικό πρόγραμμα Mare Nostrum, το οποίο οργάνωσε το «Σπίτι Της Ευρώπης Στη Ρόδο» ανέλαβε την φιλολογική επιμέλεια και διαχείριση κειμένου του αρχαίου δράματος του Ευριπίδη «Φοίνισσες». Ακολούθησε η ομώνυμη θεατρική παράσταση με επιλεγμένα αποσπάσματα στον χώρο «Ήχος και Φως» στη Ρόδο.
Επίσης, έχει διασκευάσει και έχει επιμεληθεί ως φιλόλογος την κωμωδία του Αριστοφάνη "Πλούτος", σε μετάφραση Κ. Μύρη και σε συνεργασία με το Θέατρο Νοτίου Αιγαίου και τον Έλληνα σκηνοθέτη Ζ. Αγγελάκο για τις ανάγκες της παράστασης.
Ασχολείται με τη συγγραφή παιδικών παραμυθιών, τα οποία εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Παρουσία το έτος 2015, με τίτλο «Ο Μάγος της Βροχής και άλλα παραμύθια».
Τα τελευταία δύο χρόνια εργάστηκε ως επιστημονική συνεργάτις στο τμήμα συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων του Παρατηρητηρίου Τουρισμού σε συνεργασία με το Παν/μιο Αιγαίου.
Το 2021 εργάστηκε στο ΥΠΠΟΑ ως ιδιαίτερη γραμματέας του υφυπουργού Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλα Γιατρομανωλάκη.
Αυτή τη χρονική περίοδο, εργάζεται ως υπεύθυνη Εργαστηρίων δημιουργικής Ανάγνωσης και Γραφής σε συνεργασία με τα Κ.Ε.Κ. Γεννηματά Ρόδου και τα Εκπαιδευτήρια Ροδίων Παιδεία και τον Εκπαιδευτικό Όμιλο Anosis.
Είναι υποψήφια Διδάκτωρ Λογοτεχνίας στο Παν/μιο Αιγαίου.
Είναι μητέρα δύο παιδιών.
