Χρήστος Παρασκευόπουλος
"Το ταλέντο ενός καλλιτέχνη σίγουρα παίζει ρόλο στην πορεία του, αλλά οι επιλογές παίζουν ακόμη μεγαλύτερο".
Το 10ο Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου και Μουσικής Ρόδου αρχίζει στις 4 Οκτωβρίου. Ο μεγαλοπρεπής ήχος του εκκλησιαστικού οργάνου θα ηχήσει στον επιβλητικό ναό του Αγίου Φραγκίσκου και για μία ακόμα φορά μας υπόσχεται μία ιδιαίτερη και μοναδική μουσική εμπειρία.
Με αυτή την ευκαιρία είχαμε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον εμπνευστή και καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ, Αρχιμουσικό της Γερμανικής Εκκλησίας Αθηνών, κ. Χρήστο Παρασκευόπουλο.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Πώς γεννήθηκε το Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου και Μουσικής Ρόδου;
To Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου και Μουσικής Ρόδου είναι μία πρωτοβουλία του υποφαινομένου σε συνεργασία με την Καθολική Αρχιεπισκοπή Ρόδου και με τις ευλογίες του Γενικού Αρχιερατικού Επισκόπου πατρός Λουκά ofm.
Ο πατήρ Λουκάς είναι ένας άνθρωπος οξείας αντιλήψεως και διανόησης και διακατέχεται από ανοιχτό πνεύμα. Έτσι, όταν έκανα την πρόταση της δημιουργίας αυτού του θεσμού το 2010, δέχτηκε αμέσως και από τότε έχουμε μία θαυμάσια συνεργασία, που τελείται αδιαλείπτως, εκτός από τα τελευταία δύο χρόνια της πανδημίας. Εφόσον είδατε ότι η πανδημία υποχωρεί αποφασίσαμε από κοινού την επαναφορά του.
Πώς προσεγγίσατε και με ποια κριτήρια διαμορφώσατε το πρόγραμμα του φεστιβάλ;
Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ είναι πάντοτε συνυφασμένο με τον χώρο στον οποίον τελείται και με το ιδιαίτερο αυτό όργανο που είναι δύσκολο να δει και να ακούσει κάποιος στην Ελλάδα.
Επιλέγουμε πάντοτε μουσικά έργα που είναι γραμμένα για εκκλησιαστικό όργανο σόλο, ή για άλλα μουσικά όργανα ή φωνές στα οποία το εκκλησιαστικό όργανο έχει συνοδευτικό χαρακτήρα, αλλά που όμως δεν ξεφεύγουν από το πνεύμα του χώρου λατρείας στον οποίον είναι τοποθετημένο.
Σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι το εκκλησιαστικό όργανο του Αγίου Φραγκίσκου είναι το μεγαλύτερο που υπάρχει σε εκκλησία σε όλη την Ελλάδα. Συνεπώς αποτελεί και πόλο έλξης οργανιστών από την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό.
Τι θεωρείτε καθοριστικό για την επιτυχία του Φεστιβάλ;
Είναι σημαντικό ότι στο εν λόγω Φεστιβάλ συμμετέχουν πολλοί Έλληνες μουσικοί με μία έμφαση σε καλλιτέχνες που διαμένουν στο νησί της Ρόδου και που, όπως έχει διαπιστωθεί πολλές φορές, είναι υψηλού μουσικού επιπέδου και που άρτια στελεχώνουν τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ.
Τις εκδηλώσεις πλαισιώνουν πάντοτε και μουσικοί από το εξωτερικό. Έχουν φιλοξενηθεί οργανίστες από Γαλλία, Αγγλία, Αυστρία, Φινλανδία και Ιταλία.
Φυσικά, όπως αναφέραμε και παραπάνω, το γεγονός ότι το όργανο αυτής της εκκλησίας έχει τις προδιαγραφές που το καθιστούν μοναδικό, είναι επίσης ένας συντελεστής επιτυχίας. Δεδομένου ότι το όργανο κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ ηχεί σε όλη του την μεγαλοπρέπεια, είναι επίσης κάτι που έλκει το Ροδιακό κοινό να το ακούσει.
Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν το εκκλησιαστικό όργανο τόσο ιδιαίτερο και ξεχωριστό;
Το εκκλησιασικό όργανο είναι ένα μουσικό όργανο με πολύ ιδιαίτερες δυνατότητες. Ο ήχος του είναι ιδιαίτερα μεγαλοπρεπής.
Αποτελείται από πολλές ομάδες αυλών (ηχητικών σωλήνων) που έχουν παρόμοια ηχητικά χαρακτηριστικά και σε αρκετές περιπτώσεις απομιμούνται τον ήχο άλλων μουσικών οργάνων. Οι ομάδες αυτές είτε ηχούν μεμονωμένα, ή έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν και συνδυαστικά, είτε και όλες μαζί, οπότε το αποτέλεσμα είναι κάτι το συναρπαστικό.
Ο ήχος που παράγεται από αυτά τα όργανα, ειδικά μέσα σε μεγάλους ναούς, είναι κάτι το μοναδικό!
Πώς και πότε αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό;
Η απόφασή μου να ασχοληθώ με αυτό το όργανο ήρθε το Πάσχα του 1983, όπου άκουσα για πρώτη φορά αυτό το όργανο σε μία εκπομπή στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας που την παρουσίαζε ο αείμνηστος Αντώνης Κοντογεωργίου.
Εκείνες τις εποχές που δεν υπήρχε η πληροφόρηση που έχουμε πλέον στις ημέρες μας ήταν δύσκολο για κάποιον στην Ελλάδα ειδικά να ακούσει ή να δει ένα τέτοιο όργανο. Η εκπομπή αυτή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφασή μου, δεδομένου ότι ο ήχος του οργάνου με γοήτευσε τόσο πολύ, ώστε έκανα τα αδύνατα δυνατά για να ασχοληθώ με αυτό.
Ακόμα και σήμερα στη φάση που είμαι, δεν είναι λίγες οι φορές που κάνω πράγματα που αφορούν το εκκλησιαστικό όργανο τα οποία απαιτούν θυσίες.
Ποια σημεία στην πορεία σας θεωρείτε σημαντικά για την καλλιτεχνική σας εξέλιξη;
Η μεγαλύτερη αναφορά ανήκει πάντα στους δασκάλους μας. Αυτοί μας έφεραν στο σημείο να λεγόμαστε καλλιτέχνες!
Οι άνθρωποι που μου έμαθαν ουσιαστικά την τέχνη της Μουσικής ήσαν οι: Ευαγγελία Χασαπλαδάκη (πιάνο), Καίτη Τρούλη (πιάνο), Παύλος Βεντούρας (πιάνο), Μάρω Νικάκη (φωνητική), Βιργινία Βούλγαρη (φωνητική), Σπύρος Κλάψης (Ανώτερα Θεωρητικά) και Nicolas Kynaston (εκκλησιαστικό όργανο).
Εκτός αυτού όμως η προσωπική έρευνα αλλά και οι συναυλίες παίζουν μεγάλο ρόλο στην πορεία ενός καλλιτέχνη. Θεωρώ ότι η δική μου πορεία με συναυλίες στην Ελλάδα, Αγγλία, Γερμανία, Αυστρία, Πολωνία και Ισραήλ καθώς και μελλοντικές συναυλίες που έχω κανονίσει σε άλλες χώρες, είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα και γενικώς για κάθε καλλιτέχνη είναι σταθμός στην εξέλιξή του.
Το ταλέντο ή οι επιλογές διαμορφώνουν την εξέλιξη ενός καλλιτέχνη;
Το ταλέντο ενός καλλιτέχνη σίγουρα παίζει ρόλο στην πορεία του, αλλά οι επιλογές παίζουν ακόμη μεγαλύτερο. Θεωρώ ότι οι πιο σημαντικές του επιλογές είναι να μελετά με στρατηγική και πάθος και επίσης η επιλογή του καθηγητή, δηλαδή του ανθρώπου που εκπαιδεύει και καθοδηγεί τον μαθητή, είναι δύο πολύ σημαντικές επιλογές.
Δυστυχώς δεν μπορούν όλοι από την πρώτη στιγμή να αντιληφθούν την σπουδαιότητα αυτών των επιλογών κι έτσι προκαλούνται δυσλειτουργίες στην εκπαιδευτική πορεία ενός ενδιαφερόμενου.
Υπάρχουν άνθρωποι ή γεγονότα που σας έχουν βαθιά επηρεάσει;
Πιστεύω ότι οι προαναφερθέντες καθηγητές μου ήταν ένα μεγάλο κεφάλαιο στη ζωή μου που με επηρέασαν σε διάφορους τομείς, σίγουρα η μητέρα μου και η γιαγιά μου που πάντα ήταν αρωγοί ποικιλοτρόπως στη μουσική μου πορεία και επίσης περιπτώσεις ανθρώπων που αντελήφθησαν τις δυνατότητές μου και τις αξιοποίησαν.
Ένα μεγάλο γεγονός είναι επίσης η εργασία μου στη Γερμανική Εκκλησία Αθηνών όπου από το 1997 έως σήμερα εργάζομαι ως οργανίστας και αρχιμουσικός από το 2012 και προσφέρω στο φιλοθεάμον κοινό και στο εκκλησίασμα μουσικά δρώμενα διαφόρων ειδών που αφορούν πάντα τη θρησκευτική μουσική και το εκκλησιαστικό όργανο.
Επίσης η κάθε μου συναυλία στο εξωτερικό αφήνει τα ίχνη της μέσα μου, δεδομένου ότι όταν παίζεις σε ένα εκκλησιαστικό όργανο, παίζεις κάθε φορά ουσιαστικά ένα άλλο μουσικό όργανο που πάντα σε επηρεάζει. Κανένα εκκλησιαστικό όργανο δεν είναι ίδιο με ένα άλλο κι έτσι η κάθε μας συναυλία είναι πάντοτε μία νέα, ξεχωριστή εμπειρία.
Πώς θα μπορούσε να διαδοθεί περισσότερο η μουσική εκκλησιαστικού οργάνου στην Ελλάδα;
Στη χώρα μας δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες να ακούσει κάποιος εκκλησιαστικό όργανο. Λόγω του μικρού αριθμού που υπάρχουν στην Ελλάδα (μόλις 18 εκ των οποίων 3 δεν είναι λειτουργικά), δεν υπάρχουν πολλές δυνατότητες δημόσιας ακρόασης αυτού του οργάνου.
Αυτόν τον καιρό γίνεται προσπάθεια εγκατάστασης ενός νέου οργάνου σε κάποιον ναό στην ελληνική επικράτεια, έτσι ώστε να διαδοθεί περισσότερο η μουσική του οργάνου. Ελπίζουμε ότι στο μέλλον το παράδειγμα αυτού του ναού θα το ακολουθήσουν και άλλοι.
Πώς συνδέεται η μουσική με την πνευματικότητα;
Η μουσική είναι μία τέχνη που έχει μεγάλη επίδραση στην ψυχολογία του ανθρώπου. Κι αυτό γιατί περνά μέσα μας δια της ακοής και γίνεται αμέσως αντιληπτή από τον εγκέφαλό μας. Επηρεάζει δραστικά τα συναισθήματά μας.
Ως εκ τούτου σίγουρα συνεισφέρει τα μέγιστα στην πνευματικότητά μας, εφόσον είμαστε επιδεκτικοί και ανοιχτοί στην ωφέλιμη επίδρασή της. Γι' αυτό και η μουσική είναι μία τέχνη που χρησιμοποιείται ευρέως από κάθε θρησκεία, προκειμένου να εκφραστούν οι θρησκευτικές ανάγκες των πιστών.
Σε πολλές περιπτώσεις εκτός από την ανθρώπινη φωνή χρησιμοποιούνται και μουσικά όργανα που συνοδεύουν τον έναρθρο μουσικό λόγο του ανθρώπου, εμπλουτίζοντάς τον και προσθέτουν μία ιδιαίτερη χάρη στο θρησκευτικό συναίσθημα.
Ποιος είναι ο Χρήστος Παρασκευόπουλος
Ο Χρήστος Παρασκευόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα. Οι μουσικές του σπουδές ξεκίνησαν με την γνωστή καθηγήτρια πιάνου Ευαγγελία Χασαπλαδάκη. Είναι απόφοιτος του Εθνικού Ωδείου Αθηνών από την τάξη Πιάνου των Παύλου Βεντούρα και Καίτης Τρούλη το 1994 και από την τάξη Ανώτερων Θεωρητικών του Σπύρου Κλάψη το 1997 με πτυχίο Αντίστιξης.
Επίσης είναι κάτοχος του πανεπιστημιακού τίτλου LRSM στο εκκλησιαστικό όργανο που εκδίδεται από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου μαθητεύοντας με τον οργανίστα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών Nicolas Kynaston. Είναι ο πρώτος Έλληνας που απέκτησε Ελληνικό Δίπλωμα εκκλησιαστικού οργάνου το 2019 με καθηγήτρια την Ελένη Κεβεντσίδου από το Ωδείο "Νικόλαος Μάντζαρος" με ενέργειες του Καλλιτεχνικού Διευθυντή Παύλου Βεντούρα.
Είναι οργανίστας στη Γερμανική Εκκλησία του Χριστού και Αρχιμουσικός (Kantor) στον ίδιο χώρο και διοργανώνει όλα τα μουσικά δρώμενα του ναού, διευθύνει τη χορωδία της εκκλησίας Cantus Celestis καθώς επίσης και το φωνητικό σύνολο Vox Sinceris που ερμηνεύει θρησκευτική μουσική της Αναγέννησης και είναι έφορος του εκκλησιαστικού οργάνου.
Πρόσφατα, με τη γνωμοδότησή του, η εκκλησία απέκτησε το πρώτο στην Ελλάδα και στη Βαλκανική χερσόνησο υβριδικό εκκλησιαστικό όργανο, όπου σε συνδυασμό με την ψηφιακή τεχνολογία το όργανο απέκτησε περισσότερες ηχητικές δυνατότητες. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 30 Νοεμβρίου 2019.
Στις δραστηριότητές του περιλαμβάνονται συναυλίες εκκλησιαστικού οργάνου από το έτος 1991 στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, σε χώρους και ναούς όπως: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Εθνική Λυρική Σκηνή, Στοά του Βιβλίου, Αίθουσα Φιλολογικού Συνδέσμου "Παρνασός", Α' Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία, Γερμανική Ευαγγελική Εκκλησία, Αγγλικανική Εκκλησία Αγ. Παύλου, Άγιος Παύλος Πειραιώς, Ιερά Καρδία Αθηνών, Μετάσταση Θεοτόκου Χανίων, Άγιος Φραγκίσκος Ρόδου, Παναγία της Νίκης Ρόδου και Άγιος Γεώργιος Ερμουπόλεως Σύρου.
Συνεργάζεται επίσης με καλλιτέχνες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, της Όπερας Δωματίου Αθηνών, του τμήματος Πνευστών της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, της Συμφωνικής Ορχήστρας και της Χορωδίας του Δήμου Αθηνών και άλλους καλλιτεχνικούς φορείς και οργανισμούς.
Έχει συμμετάσχει στα δύο Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου που πραγματοποιήθηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1997 και 1999 από τον Nicolas Kynaston.
Έχει επίσης εμφανιστεί στο εξωτερικό σε ρεσιτάλ εκκλησιαστικού οργάνου στις χώρες: Μεγάλη Βρετανία, Ισραήλ, Αυστρία και Πολωνία. Έχει προσκληθεί για ρεσιτάλ στις χώρες: Γερμανία, Πολωνία, Αυστρία και Ελβετία.
Επίσης είναι από το 2010 καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου και Μουσικής του Αγίου Φραγκίσκου στη Ρόδο το οποίο σημειώνει μεγάλη επιτυχία και από το 2014 εντάχθηκε ως σκέλος του μεγάλου διεθνούς Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου "Terra Sancta" που διοργανώνεται σε διάφορες χώρες της Μεσογείου.
Το 2008 ίδρυσε και διευθύνει το φωνητικό σύνολο "Musica Sacra" που εξειδικεύεται στην ερμηνεία έργων χορωδιακής θρησκευτικής μουσικής. Είναι επίσης διευθυντής της χορωδίας της Γερμανικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Cantus Celestis και του φωνητικού συνόλου Vox Sinceris που δραστηριοποιείται επίσης στον χώρο της ίδιας εκκλησίας.
Έχει πραγματοποιήσει δισκογραφία με δύο CD, ένα με έργα για εκκλησιαστικό όργανο με τίτλο "Θεός το φρούριον ημών" και "Χριστουγεννιάτικη Μελωδία" και προετοιμάζεται για τρίτη δισκογραφική εργασία.
Εκτός από τις εμφανίσεις σε συναυλίες, διδάσκει εκκλησιαστικό όργανο στα Ωδεία "Νικόλαος Μάντζαρος" και "Εράτειο Ωδείο".
