«Εν Πλω»
Μία πρόταση για τις βιβλιοθήκες στο Αιγαίο
Μια συζήτηση γύρω από μια ιδέα. Η Ντιάνα Ηλιακοπούλου μας μιλάει για την Πλωτή Βιβλιοθήκη και τις καινοτόμες υπηρεσίες της.
Κυρία Ηλιακοπούλου, τι είναι η Πλωτή Βιβλιοθήκη;
Η Πλωτή Βιβλιοθήκη είναι ένα καράβι που ταξιδεύει στο Αιγαίο, γεμάτο βιβλία και ανθρώπους που σχετίζονται με το βιβλίο: συγγραφείς, εκδότες, μεταφραστές, εικονογράφους, βιβλιοθηκονόμους, ανθρώπους του πνεύματος, εκπροσώπους ξένων βιβλιοθηκών αλλά και φοιτητές με αντικείμενο σπουδών την λογοτεχνία και συναφείς επιστήμες.
Και τι θα κάνει αυτό το καράβι;
Θα αποτελεί τον σύνδεσμο μεταξύ της νησιωτικής και της ηπειρωτικής Ελλάδας, με σκοπό να συλλέγει την πληροφορία από τους τόπους που επισκέπτεται αλλά και τις εργασίες – συνέδρια που θα πραγματοποιούνται εν πλω, να την επεξεργάζεται και να την αναδιανέμει στις ελληνικές βιβλιοθήκες, ώστε οι τελευταίες να είναι σε θέση να αντλούν υλικό για την πολιτιστική τους δράση από την Τράπεζα Πολιτισμικών Δεδομένων που θα διαμορφωθεί έτσι σιγά- σιγά. Φυσικά, τελικός αποδέκτης αυτών των νέων υπηρεσιών θα είναι το κοινό, το οποίο θα τις απολαμβάνει δωρεάν.
Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;
Όλα ξεκίνησαν από την ιδέα ότι ένα καράβι ενώνει δύο στεριές και επομένως κομίζει το νέο. Είμαστε μια χώρα θαλασσοπόρος και θαλασσόβρεχτη που διασχίζεται κάθε καλοκαίρι από εκατοντάδες πλοία που μεταφέρουν ξένους επισκέπτες τον καθένα με το δικό του πολιτισμικό φορτίο. Αυτόν τον απλό τουρίστα θέλουμε να τον συμπεριλάβουμε στο κοινό μας με κατάλληλα διαμορφωμένες δράσεις. Μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τα παιδιά που επισκέπτονται τα νησιά κατά την θερινή περίοδο και οι έφηβοι και για αυτό το ιδιαίτερο κοινό, σχεδιάζουμε δράσεις που πλέκουν δεσμούς και στηρίζονται στην διάδραση των λαών. Στην ανταλλαγή και την εξεύρεση «κοινών τόπων».
Εκτός από την ιδέα της ζύμωσης με το ξένο στοιχείο και τις εργασίες εν πλω υπάρχει και κάποιο άλλο νέο στοιχείο;
Ναι, είναι η σύμπραξη με το ντόπιο στοιχείο, ώστε κάθε τόπος που επισκέπτεται η Πλωτή Βιβλιοθήκη να δώσει το δικό του πολιτισμικό αποτύπωμα. Αυτό δεν είναι πάντα το προφανές, αυτό που μας έρχεται πρώτο στο νου για κάποιο νησί αλλά εκείνο που έχει χαρακτηριστεί «ως μη ανταγωνιστικό». Η Πλωτή Βιβλιοθήκη πραγματοποιεί κατά πρώτο λόγο έρευνα. Μας ενδιαφέρει να προσεγγίσουμε το μικρό, το άγνωστο ή μερικώς γνωστό στον γενικό πληθυσμό και στον τουρίστα. Αποστολή μας είναι να το φέρουμε στην επιφάνεια και να το αναδείξουμε γιατί και αυτά τα στοιχεία αποτελούν πολιτισμικά στοιχεία που διαμορφώνουν τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.
Όπως;
Όπως ένα βότανο, ένα τρεχαντήρι, ένα τρίκυκλο, ένα ακρωτήρι ή το φως της Ελλάδας τους καλοκαιρινούς μήνες. Πάνω από όλα, τις απαντήσεις για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό θα μας τις δώσει το έμψυχο υλικό κάθε τόπου. Σκοπεύουμε να αναζητήσουμε όλους αυτούς τους θαρραλέους, ανεξάρτητους δημιουργούς, τις κοινωνικές ομάδες που παράγουν αυτοσχέδιο πολιτισμό και ειδικά τον απλό, καθημερινό άνθρωπο που είναι πάντα απών στα πολιτιστικά δρώμενα γιατί ποτέ κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να χαρτογραφήσει τις αντιλήψεις του για τον πολιτισμό και πολύ περισσότερο να καταγράψει απλές δραστηριότητές του ως μορφές του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, όπως να πάει για ψάρεμα ή να μαζέψει χόρτα.
Τι απήχηση περιμένετε ότι θα έχει η Πλωτή Βιβλιοθήκη στα νησιά αλλά και στον ευρύτερο χώρο που αφορά τον τουρισμό και τον πολιτισμό;
Πιστεύουμε την καλύτερη, γιατί η Πλωτή Βιβλιοθήκη συμπληρώνει ένα κενό και στους δυο τομείς. Και αυτό γιατί πρώτον θα έχουμε τόνωση της τοπικής νησιωτικής αγοράς, αφού στο σκεπτικό της Πλωτής Βιβλιοθήκης συμπεριλαμβάνεται η συμμετοχή του ντόπιου επιχειρηματία με διάφορους τρόπους που αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο πλούτο κάθε νησιού. Δεύτερον, η συμμετοχή του απλού τουρίστα τον οποίο όπως είπαμε, σκοπεύουμε να εμπλέξουμε στα πολιτιστικά, θα είναι η καλύτερη διαφήμιση για τον τόπο διότι ό,τι βιώσει εδώ, θα το αναπαράγει στην πατρίδα του μέσα από φωτογραφίες, βίντεο, σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα. Και τρίτον, ιδίως οι μικρές νησιωτικές κοινωνίες θα έχουν μια γερή πολιτιστική ένεση εκτός «σεζόν» που θα έλθει από την δράση των νησιωτικών βιβλιοθηκών τις οποίες η Πλωτή Βιβλιοθήκη σκοπεύει να ενισχύσει με πληροφόρηση όσον αφορά στις νέες υπηρεσίες, τον εξοπλισμό, την στελέχωση, την εκπαίδευση και λοιπά. Σε συνεργασία με μουσεία, τις κατά τόπους εφορίες αρχαιοτήτων και το Δίκτυο Ελληνικών βιβλιοθηκών θα αποτελέσουν πιστεύουμε τα νέα πολιτιστικά κέντρα.
Πώς θα υλοποιηθούν όλα αυτά;
Αν και η ιδέα μιας Πλωτής Βιβλιοθήκης που θα πραγματοποιεί έρευνα και θα διαμορφώνει Τράπεζα Πολιτισμικών Δεδομένων ξεκίνησε από μένα που συντονίζω πολιτιστικές δράσεις σε μια ορεινή βιβλιοθήκη, έχουμε ήδη αρχίσει να διαμορφώνουμε μια ομάδα υλοποίησης που αποτελείται από φίλες-βιβλιοθήκες. Συνεργαζόμαστε πολύ στενά με την Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κορίνθου που είναι μια πολύ ενεργή βιβλιοθήκη και που ανήκει όπως και η Βιβλιοθήκη Λεβιδίου, στις Βιβλιοθήκες της Πελοποννήσου. Το project βρίσκεται στο στάδιο της ωρίμανσης, μοιραζόμαστε την ιδέα με άλλες βιβλιοθήκες, καταγράφουμε και ανιχνεύουμε όσο το δυνατόν αστάθμιστους παράγοντες, την βελτιώνουμε και αναζητούμε λύσεις στα επί μέρους ζητήματα. Φυσικά, έχουμε προχωρήσει στο να υποβάλλουμε προσχέδιο σε παράγοντες και φορείς με τους οποίους είμαστε σε διαρκή επικοινωνία, ώστε να μπορέσει να υλοποιηθεί και πάνω απ όλα να διαρκέσει στον χρόνο. Γι αυτό τον λόγο προχωρούμε πολύ προσεκτικά.
Πότε θα αρχίσει να λειτουργεί; Πότε… σαλπάρει το πλοίο;
Φιλοδοξούμε και ελπίζουμε να καταφέρουμε να ξεκινήσει το 2021 και έχουμε ειδικό σχεδιασμό, μιας και συμπίπτει με τους εορτασμούς για τα διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Δεν αποκλείουμε όμως μια πρόβα τζενεράλ του χρόνου το καλοκαίρι που θα αφορά την Πελοπόννησο και είναι έκπληξη.
Έχετε σκεφθεί με ποιους τρόπους θα χρηματοδοτηθεί ένα τόσο μεγαλόπνοο εγχείρημα;
Όπως σωστά παρατηρήσατε, πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο σχέδιο, ένα όραμα. Όμως η Ελλάδα αυτό ακριβώς χρειάζεται τώρα. Η πολιτική βούληση θα παίξει σημαντικό ρόλο στην υλοποίησή του και εννοώ με αυτό ότι περιμένουμε η Πολιτεία να στηρίξει το εγχείρημα πρώτα σαν ιδέα. Ελπίζουμε στην στήριξη του Υπουργείου Παιδείας στο οποίο ανήκει η Εθνική Βιβλιοθήκη και η οποία έχει ένα καινούργιο πρόσωπο εξωστρεφές, μετά την μετεγκατάστασή της στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, καθώς και την συνεργασία μας ως βιβλιοθήκες, με το Υπουργείο Πολιτισμού. Οπωσδήποτε χρειαζόμαστε την στήριξη των Περιφερειών Νοτίου και Βορείου Αιγαίου, των Δήμων, των Κοινωφελών Οργανισμών που αφορούν την θάλασσα, το ελληνικό τμήμα της ΙΒΒΥ και επιζητούμε την συμμετοχή των τοπικών πολιτιστικών ομάδων, τους ντόπιους επιχειρηματίες και όποιον άλλο έχει ενδιαφέρον για τον πολιτισμό και τον τουρισμό. Οι ιδέες ξέρετε συνήθως δεν πραγματοποιούνται, όχι επειδή δεν υπάρχουν χρήματα αλλά γιατί δεν υπάρχει ενδιαφέρον από όσους κινούν τα νήματα. Από πλευράς μας βάζουμε την δουλειά!
-------------------------------------------------------------------------
Η Ντιάνα Ηλιακοπούλου είναι φιλόλογος, καθηγήτρια γαλλικής γλώσσας, εθελοντής συντονίστρια «Καλοκαιρινής Εκστρατείας Φιλαναγνωσίας και Δημιουργικότητας» της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ελλάδας, μέλος της επιτροπής λειτουργίας της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Λεβιδίου Αρκαδίας. Ερασιτεχνικά ασχολείται με την αξιοποίηση του ελληνικού μαλλιού μέσα από την μέθοδο της συμπίλησης.
