Μετά το "Η μανία με την άνοιξη" και το "Χαστουκόδεντρο" ο Άρης Μαραγκόπουλος μας αφηγείται μια ιστορία έρωτα και επανάστασης.
O Πολ και η Λόρα γνωρίζονται στο Λονδίνο λίγο μετά τη δημιουργία της Α΄ Διεθνούς και πέντε χρόνια πριν την Κομμούνα. Η περιπετειώδης ζωή τους εμπλέκεται με όλα τα μικρά και μεγάλα γεγονότα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά: αυτός, επαναστάτης φοιτητής, διωγμένος απ’ όλα τα πανεπιστήμια της Γαλλίας επειδή «κηλίδωσε» την εθνική σημαία, εκείνη κόρη του Καρλ Μαρξ. Για σαράντα πέντε χρόνια μοιράζονται κοινές ιδέες και κοινή συντροφική ζωή. Μοιράζονται κι ένα κοινό τέλος: αυτό που αρνείται τη ζωή για να υπογράψει το δικαίωμα στην Ουτοπία...
Το «Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού» είναι η εποχή των υφαντουργείων, του σιδηροδρόμου, του ηλεκτρισμού, της φωτογραφίας. Η εποχή του Μαρξ, του Ένγκελς, του Προυντόν, του Μπακούνιν. Η εποχή του Μανέ και του Κουρμπέ, του Ιγκό, του Φλομπέρ, του Ρεμπό και του Ζολά. Η εποχή των στρατευμένων διανοουμένων, των δοκιμασμένων επαναστατών και των κοινωνικών ουτοπιών.
Ο Πολ Λαφάργκ και η Λόρα Μαρξ, ως δραματικοί ήρωες αυτού του πυκνού μυθιστορήματος, είναι το κάτοπτρο όπου αυτή η εποχή απεικονίζεται, κατά κάποιον τρόπο, εκ του φυσικού. Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει σε μια κρίσιμη για την Ευρώπη περίοδο όπου η αληθοφάνεια υποκαθιστά την αλήθεια στην πολιτική, ενώ παράλληλα εκπίπτει ως θεμελιώδης αξία στις τέχνες.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Κύριε Μαραγκόπουλε, τι ήταν αυτό που κυρίως σας γοήτευσε: το συγκεκριμένο ζευγάρι, αυτοί οι δύο άνθρωποι, ή η εποχή που έζησαν, η ιστορική στιγμή;
Eίμαστε πλάσματα της εποχής μας. Δεν ξεφεύγουμε από αυτό. Κάποιοι από εμάς εκφράζουν την εποχή τους περισσότερο από τους υπόλοιπους. Επειδή η καθημερινότητά τους δεν είναι η μέση καθημερινότητα αλλά την υπερβαίνουν καθώς συμμετέχουν ενεργά στα μεγάλα γεγονότα που σημαδεύουν τον καιρό τους κι ακόμα καθώς συντελούν με τον τρόπο τους στη διαμόρφωση της Ιστορίας. Αυτό χαρακτηρίζει το ζευγάρι Πολ Λαφάργκ και Λόρα Μαρξ. Εκείνος, επαναστάτης από νεαρή ηλικία, εκείνη, η μεσαία κόρη Μαρξ. Όποιος αναδιφήσει τη ζωή τους εξ ανάγκης διεισδύει στα μεγάλα και μικρά γεγονότα που σημάδεψαν όλο το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και τις αρχές του εικοστού: τη διαμόρφωση με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά δύο τάξεων, της αστικής και της εργατικής, την ίδρυση της πρώτης Διεθνούς, τον Γαλλο-πρωσικό πόλεμο του 1870, την Κομμούνα, τη διαμόρφωση του νεότερου ευρωπαϊκού κράτους δικαίου κλπ. κλπ. Αυτό όμως που με ενδιέφερε, ειδικά ως προς αυτούς τους δύο ανθρώπους, ήταν η προσωπική τους περιπέτεια. Ο αγώνας τους να επιβιώσουν σε δεινές συνθήκες, οικονομικές, πολιτικών διώξεων, προσωπικές (η απώλεια των τριών παιδιών τους). Η δύναμή τους να κρατήσουν ζωντανή τη συντροφική τους σχέση, η γενναία απόφασή τους να υπερβούν τη ζωή με ένα μεγάλο άλμα προς την Ουτοπία.
Έρωτας και επανάσταση. Πιστεύετε ότι σήμερα αυτές οι δύο έννοιες έχουν ατονήσει, ή όχι;
Τον Μάη του 1968, στη γενιά μου, κυριαρχούσε ένα σύνθημα που το πιστεύαμε μετά πάθους όσοι συμμετείχαμε στις διάφορες κινητοποιήσεις: «όσο περισσότερο κάνω έρωτα τόσο περισσότερο θέλω να επαναστατώ, όσο περισσότερο επαναστατώ τόσο περισσότερο θέλω να κάνω έρωτα». Η ιστορία των απανταχού της γης επαναστατών έχει δείξει ότι αυτά τα δύο είναι αλληλένδετα στοιχεία της ζωής μας, θα τολμούσα να ισχυριστώ: και απαραίτητα για τη συνέχιση της ζωής γενικώς.
Εγώ έχω μια εμμονή με το θέμα της συντροφικότητας: το Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού, αποτελεί ουσιαστικά, το τρίτο μέρος μιας άτυπης τριλογίας που πραγματεύεται αυτή την πολύ ανθρώπινη ανάγκη. Προηγήθηκαν το μυθιστόρημα Η Μανία με την Άνοιξη (2006 Α’ έκδ.-2010 Β’) και Το Χαστουκόδεντρο (2012). Όποιος ανατρέξει σ’ αυτά τα έργα διαπιστώνει, αν μη τι άλλο, τον ιστορικό ρόλο της συντροφικής σχέσης στις επαναστατικές εποχές, την εκ των πραγμάτων ιστορική συνθήκη που εμπνέει και προωθεί ως κοινή υπόθεση τον έρωτα και την επανάσταση. Είμαι συγγραφέας του έρωτα, αλλά όχι του Άρλεκιν ροζ έρωτα: είμαι συγγραφέας του επαναστατικού έρωτα, εκείνου που ωθεί τον άνθρωπο με τη δύναμη των ορμών του, όλης του της ύπαρξης, να παλεύει για να προχωράνε τα πράγματα μπροστά, ακόμα και με τίμημα την ίδια του τη ζωή.
Η ιδέα για το βιβλίο αυτό υπήρχε μέσα σας εδώ και πολλά χρόνια. Τι σας έκανε να το γράψετε τώρα;
Υπάρχουν πράγματα που αγαπάμε και διστάζουμε να φέρουμε στο φως. Τα αφήνουμε να κοιμηθούν εντός μας για πολύ χρόνο. Τα αφήνουμε να ωριμάσουν. Δίχως την εμπειρία από τα προηγούμενα δύο βιβλία της άτυπης τριλογίας της συντροφικής σχέσης που ανέφερα παραπάνω, το "Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού" δεν θα μπορούσε να έχει γραφεί.
Ο Πολ και η Λόρα ζούνε μαζί μου από τότε που έγραψα το πρώτο μου βιβλίο, εκεί στη δεκαετία του ογδόντα (υπάρχει ένα επίμετρο στο παρόν βιβλίο που τα εξηγεί αναλυτικά όλα αυτά). Θα έλεγα ότι μεγάλωσαν, ωρίμασαν μαζί μου όλα αυτά τα χρόνια: τώρα βρίσκομαι στην ηλικία των ηρώων μου, τους καταλαβαίνω καλύτερα, μπορώ να τους αποχωριστώ με μεγαλύτερο σεβασμό, με μεγαλύτερη συγκίνηση από τα καταιγιστικά χρόνια της νεότητάς μου.
Ο συγγραφέας, ξέρετε, γράφει για να ετοιμάσει τον θάνατό του, κατά τον ήρεμο και φυσιολογικό τρόπο που οι παλιοί άνθρωποι ετοίμαζαν τα χωράφια τους, τη δουλειά τους, τα παιδιά τους, όλο τους το βιός γι’ αυτή τη μεγάλη στιγμή. Ο Πολ και η Λόρα είναι αποτέλεσμα μιας τέτοιας γλυκιάς επιστροφής στη στωικότητα της ώριμης ηλικίας.
Ο ραδιοφωνικός σταθμός Στο Κόκκινο Ρόδου 103.7 και οι εκδόσεις Τόπος παρουσιάζουν το νέο μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου "Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού" την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 2017, ώρα 19.30, στο Rock n’ Roll Music Diner (Πλατεία Αρίωνος, Μεσαιωνική Πόλη Ρόδου, τηλ. 22410 25202)
Με τον συγγραφέα θα συνομιλήσει η ιστορικός ευρωπαϊκού πολιτισμού Πόλυ Χατζημάρκου.
Ο Άρης Μαραγκόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948. Σπούδασε ιστορία, αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Paris I (Σορβόννη), στο Παρίσι. Εργάστηκε ως επιμελητής εκδόσεων, κειμενογράφος, κριτικός βιβλίου, μεταφραστής και εκδότης. Έχει εκδώσει περισσότερα από είκοσι βιβλία πεζογραφίας και κριτικής και ισάριθμες μεταφράσεις (από τα γαλλικά και τα αγγλικά). Γράφει κριτική βιβλίου και ιδεών στoν Tύπο και στα σχετικά με τη λογοτεχνία περιοδικά. Είναι ιδρυτικό στέλεχος των εκδόσεων "Τόπος", όπου διευθύνει το τμήμα λογοτεχνίας.
