Η Αρκαδία Ψάλτη, ιδρύτρια της θεατρικής ομάδας "Αγγελοπετριά", σκηνοθετεί και παίζει στην παράσταση "Γυνή πλέουσα", βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Η ''Γυνή πλέουσα'' μετά την μεγάλη της επιτυχία παίζεται για δεύτερη χρονιά φέτος στον εσωτερικό χώρο (Τζαμωτό) του πανέμορφου οικήματος στην οδό Πολυγνώτου 3 στην Πλάκα, που στεγάζεται η «Εταιρεία Φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου» (www.kanellopoulos.org) και τελεί υπό την αιγίδα της. Ένα διατηρητέο σπίτι με μεγάλη ιστορία, που γίνεται μέρος της ίδιας της παράστασης κάνοντας τους θεατές κοινωνούς μιας θεατρικής μυσταγωγίας.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Πότε ήρθατε για πρώτη φορά σε επαφή με το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Γυνή πλέουσα»;
Το διήγημα το διάβασα πριν αρκετά χρόνια. Στην δραματική σχολή ''Αρχή'' που σπούδασα είχα δασκάλα την Μίρκα Γεμεντζάκη. Με αυτήν πρώτη φορά ταξίδεψα θεατρικά στον λόγο του.
Αμέσως μετά την αποφοίτησή μου, το 2004 έλαβα μέρος ως ηθοποιός σε παράσταση του Γ. Μπινιάρη πάνω σε διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Άρχισε τότε η ασυνείδητη επαφή μου με τις λέξεις και την ενέργεια που αυτές φέρουν. Κάτι πάνω στο οποίο συνειδητά πια δουλεύω.
Μετά, κάποια στιγμή μου το θύμησε μια φίλη σε μια συζήτηση. Λέγαμε για την ανάγκη των ανθρώπων να δραπετεύουν από την πραγματικότητα. Και το 2019, μέσα από διάφορες συγκυρίες, που τώρα που τις σκέφτομαι είχαν πολύ πλάκα, αλλά τότε με είχαν ταλαιπωρήσει, αποφάσισα να το ανεβάσω.
Τι σας γοήτευσε και αποφασίσατε να το κάνετε θεατρική παράσταση;
Αρχές του 1900, ένας άντρας βουτάει και βυθίζεται στον κόσμο των γυναικών με τέτοια ευαισθησία και ενσυναίσθηση, με τόσο σεβασμό και αγάπη και με ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα. Η υπεραναπλήρωση της μοναξιάς μέσα από ψυχότροπα. Τόσο τολμηρό, τόσο επαναστατικό.
Η μοναξιά και η απελπισία που αυτή δημιουργεί. Και ένα αλλόκοτο νυχτερινό διάβημα. Ένα από αυτά που συμβαίνουν μέσα στις κρυφές ζωές μας. Εκεί που η ψυχή αναζητάει να λυτρωθεί.
Ποιο είναι το κεντρικό θέμα του έργου, ο πυρήνας του;
Ο άνθρωπος απέναντι στον εαυτό του και απέναντι στην κοινωνία. Ή μάλλον το αντίθετο. Ο εαυτός και η κοινωνία απέναντι από τον άνθρωπο. Πώς δομούμε κοινωνίες που μας φυλακίζουν, πώς θρέφουμε κοινωνικές συμβάσεις που μας πνίγουν, πώς μπαίνουμε στον αυτοματισμό της επιβίωσης και όχι στην χαρά και την απόλαυση της ζωής.
Η παράσταση θα δοθεί σε έναν εξωθεατρικό χώρο, ένα όμορφο νεοκλασικό σπίτι στην Πλάκα. Ποιο ήταν το κριτήριό σας για την επιλογή του;
Είναι φυσικό σκηνικό της παράστασής μας. Είναι το σπίτι της, η γειτονιά της, το νησί της. Ένας χώρος που όταν τον πρωτοείδα ένιωσα ότι φέρει την ιστορία της καραβοκυρούς, που σε ταξιδεύει σε άλλες εποχές, περασμένες και για κάποιον λόγο γοητευτικές.
Η Εταιρεία φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου τον χρησιμοποιεί και τον συντηρεί με έμπνευση και σεβασμό και είμαστε ευγνώμονες για αυτήν την συνάντηση.
Τι προκλήσεις αντιμετωπίζετε επιλέγοντας για τις παραστάσεις σας όχι μία θεατρική σκηνή αλλά χώρους όπως ένα μπαρ, ένα σπίτι ή ακόμα και τον δρόμο, όπως έχετε κάνει στο παρελθόν;
Πολλές. Και ως σκηνοθέτις και ως ηθοποιός. Όμως οι επιστροφές είναι ανεκτίμητες. Ο κάθε χώρος έχει την δική του μοναδική ενέργεια.
Άνθρωποι έχουν ζήσει κομμάτια της ζωής τους εκεί. Έχουν αφήσει τα αποτυπώματα της ψυχής τους. Αυτά συνομιλούν με τις δικές μου ιστορίες. Και με τις ιστορίες του κάθε μοναδικού θεατή. Δημιουργείται κάτι μαγικό. Που έτσι κι αλλιώς το έχει το θέατρο.
Όμως κατά την εμπειρία μου, πολλαπλασιάζεται στους χώρους αυτούς. Μεταγγίζεται το βίωμα, η εποχή, η κατάσταση, μεταλαμβάνουμε μαγεία με έναν τόσο απλό και φυσικό τρόπο. Πολλές φορές σκέφτομαι πόσο πιο ''εύκολες'' θα ήταν οι παραστάσεις μου σε θέατρα. Όμως ακόμη κάτι με έλκει στο ''άλλο''.
Θυμάμαι όταν κάναμε το διήγημα του Γ. Μακριδάκη ''Η πρώτη φλέβα'' παίζαμε σε ένα ταβερνείο στο Κερατσίνι. Ήταν παραστάσεις που έγιναν με την αιγίδα του ΚΕΘΙ σε σχέση με την κακοποίηση των γυναικών.
Ξεκινούσε η παράσταση κανονικά στις 9. Καμαρίνια εννοείται δεν υπήρχαν και περιμέναμε να σερβιριστούν όλοι οι θεατές με τα διάσημα κεφτεδάκια που ήταν το signature του ταβερνείου μέχρι τις 10 καθήμενοι πάνω σε καφάσια μπύρας πίσω από την μπάρα.
Ό,τι ένιωθα και ό,τι βίωσα μετά, που ένα ζευγάρι τσακώθηκε κατά την διάρκεια της παράστασης σε θέμα της παράστασης και για κάποια λεπτά πρωταγωνίστησε, είναι από τις πολύ ακριβές και μοναδικές εμπειρίες θεάτρου που έχω και ως ηθοποιός και ως θεατής. Μια συνομιλία αυθεντική του κειμένου με την πραγματική ζωή!
Ή όταν παρουσιάσαμε την ''Γυνή πλέουσα'' στην ταράτσα του Ινστιτούτο Κυβέλης στην Σύρο. Εκεί που η θάλασσα είναι εκεί μπροστά και τα καράβια και το ''μπάρκο'' μες στα μάτια.
Ή όταν παίζαμε σε ένα λιμανάκι το ''Πιτσιμπούργκο'' μας και έγινε μπλακ άουτ σε όλο το νησί και οι θεατές ήταν μέσα σε βάρκες, δεν έφθασαν οι καρέκλες και μας φώτιζαν με τα κινητά τους για να συνεχίσει η ιστορία και να μην διακοπεί το ''ταξίδι''. Και τόσα άλλα πολλά.
Πώς προσεγγίσατε σκηνοθετικά την «Γυνή πλέουσα»;
Αφέθηκα στον λόγο του Παπαδιαμάντη. Ό,τι υπέβαλε το κείμενο. Πάντα έτσι δουλεύω. Αυτοσχεδιασμοί πολλοί και μετά αφαίρεση, αφαίρεση. Και απλότητα. Και δράμα λίγο, τόσο όσο επιτρέπει το υψηλό πνεύμα.
Όποτε νιώθω το δράμα να με παρασύρει έρχεται το χιούμορ του Παπαδιαμάντη και φέρει την αποκάλυψη μέσα μου. Ελπίζω να μπορώ να την μεταφέρω και στους θεατές.
Πώς διασφαλίζεται η επιτυχημένη μεταφορά της τόσο ιδιαίτερης γλώσσας του Παπαδιαμάντη από ένα διήγημα σε θεατρική παράσταση;
Μα η γλώσσα είναι όλη η ιστορία. Αυτή είναι όλη η επιτυχία. Πώς αυτή σε εμπνέει για να της ξεφύγεις. Κάπως το λέει πολύ ωραία ο Καρούζος στο ''Μεταφυσικές εντυπώσεις από την ζωή ως θέατρο''.
Δεν έχω μαζί μου τώρα το βιβλίο του αλλά λέει, με δικά μου λόγια και ερμηνεία, ότι το δράμα του ανθρώπου είναι ότι ζει μέσα από τον λόγο ενώ προέρχεται πριν από αυτόν. Βρείτε το και διαβάστε το. Εγώ έτσι κατάλαβα πάντως.
Μιλήστε μας για το όραμά σας και τη φιλοσοφία της θεατρικής ομάδας «Αγγελοπετριά».
Το μέχρι τώρα θα σας πω. Ή να σας πω αυτό που έρχεται; Το μέχρι τώρα θα το βρείτε στα δελτία τύπου της παράστασης ''Γυνή πλέουσα''. Αυτό που έρχεται μένει να επαληθευτεί. Το θέατρο είναι πράξη.
Τι σημαίνει για εσάς το θέατρο;
Εκεί όπου ο χώρος και ο χρόνος παύει να υπάρχει και αποκαλύπτεται ή τείνει να αποκαλυφθεί η ουσία της ύπαρξης.
Υπάρχουν άνθρωποι ή γεγονότα που σας έχουν βαθιά επηρεάσει;
Ου, πολλά, συνέχεια και ασταμάτητα. Η τέχνη οι καλλιτέχνες η ζωή οι άνθρωποι τριγύρω μου. Μα πιό πολύ απ όλα, η γέννηση μου. Και ο μελλοντικός εαυτός μου.
Γεννιέται ή γίνεται ο καλλιτέχνης;
Καλλιτέχνες γεννιόμαστε όλοι. Η ζωή είναι η τέχνη της επιλογής. Και κάθε επιλογή είναι μοναδική, σεβαστή και ιερή.
Τι κάνει καλή μία παράσταση;
Στην ουσία η συνομιλία με το ''τώρα''. Το ''τώρα'' είναι σχετικό. Η ματιά του θεατή. Κοινωνικά ή καλλιτεχνικά πολλά άλλα.
