Η Κατερίνα Αλεξάκη είναι θεατρικός σκηνοθέτης, περφόρμερ και παιδαγωγός.
Είναι επίσης ιδρυτικό μέλος της πολιτιστικής εταιρείας Artika theater company, ενός μη κερδοσκοπικού πολιτιστικού και επιμορφωτικού οργανισμού που διοργανώνει το πρωτότυπο για την Ελλάδα "1ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου & Παραστατικών Τεχνών για πολύ νεαρό κοινό 0-6 ετών" με τίτλο "Από την Αρχή".
Στόχος του φεστιβάλ είναι να φέρει στο προσκήνιο το κοινό των παιδιών που βρίσκονται στην προσχολική ηλικία, να αναδείξει την ανάγκη του ανθρώπου να έρχεται σε επαφή με την τέχνη από την αρχή της ζωής του και να γνωρίσει στο ελληνικό κοινό τη δουλειά ξένων καλλιτεχνών και διαφορετικά είδη παραστάσεων.
Το φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα 4-8 Μαΐου 2023 υπό την αιγίδα και υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την υποστήριξη του Creative Europe 2018-2022 στο πλαίσιο του προγράμματος Mapping και υπό την αιγίδα του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών της φιλοσοφικής σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Πώς και πότε αποφασίσατε να δημιουργήσετε την ομάδα Artika;
Η ομάδα δημιουργήθηκε το 2006 από την ανάγκη μας να ψάξουμε τρόπους δουλειάς που να μας εκφράζουν. Από την αρχή ξεκινήσαμε να εξερευνούμε το θέατρο για πολύ νεαρές ηλικίες και από τότε δεν έχουμε σταματήσει. Παράλληλα όμως σκηνοθετήσαμε και παιδικές και εφηβικές παραστάσεις, πιστοί στην μορφή ενός θεάτρου που δεν έχει ηλικιακά όρια.
Ποιο είναι το όραμα και η φιλοσοφία σας;
Νομίζω αυτό μου μόλις ανέφερα χαρακτηρίζει τον τρόπο δουλειάς μας. Μια άλλη σημαντική παράμετρος θα έλεγα ότι είναι η ομαδική καλλιτεχνική δημιουργία. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ισότητα αφού ο καθένας συμβάλει με τον τρόπο του, αλλά είναι απαραίτητη προϋπόθεση ακόμα και στο πώς παίρνονται αποφάσεις.
Τι ήταν αυτό που σας τράβηξε στην ιδέα του θεάτρου για πολύ νεαρές ηλικίες 0 έως 6 χρονών;
Καταρχήν το γεγονός ότι δεν υπήρχε στην Ελλάδα και είχαμε πολύ λίγες αναφορές. Αυτό αποτέλεσε μια γοητευτική πρόκληση για εξερεύνηση.
Από την αρχή προσεγγίσαμε τις παραστάσεις για πολύ νεαρές ηλικίες με τον σεβασμό και την καλλιτεχνική απαίτηση που θα κάναμε για ένα οποιοδήποτε άλλο κοινό. Από την δραματουργική, σκηνοθετική η υποκριτική πλευρά μέχρι το κομμάτι της αισθητικής άποψης.
Σύντομα καταλάβαμε ότι μιλάμε πιο πολύ με τους όρους της περφόρμανς παρά του παιδικού θεάτρου όπως το ξέραμε ως τότε, με μερικές εξαιρέσεις βέβαια. Έτσι συνεχίσαμε να δημιουργούμε μια γλώσσα που συνεχώς εξελίσσεται με στόχο ένα θέατρο που να απευθύνεται εξίσου στο νεαρό και στο μεγαλύτερο κοινό.
Πώς εκπαιδευθήκατε γι’ αυτό το είδος θεάτρου;
Με την προσεκτική παρατήρηση, τη συμμετοχή σε ξένα φεστιβάλ θεάτρου για πολύ νεαρές ηλικίες και με την επαφή με ξένες ομάδες.
Επίσης, η συμμετοχή μας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Mapping ήταν σημαντική για την εξέλιξή μας ως ομάδα αφού μας επέτρεψε να συνδημιουργήσουμε με άλλους εταίρους μέσα απο συναντήσεις και εργαστήρια. Παιδί βέβαια όλων αυτών των ζυμώσεων είναι και το Φεστιβάλ.
Έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε το θέατρο με τον λόγο. Πώς ξεπερνάτε αυτό το θέμα στις παραστάσεις σας;
Ο λόγος δεν είναι απαραίτητος. Ο κώδικας επικοινωνίας στο θέατρο μπορεί να είναι όποιος επιλέξουμε κάθε φορά. Σίγουρα η παράδοση έχει βασιστεί στο λόγο αλλά εδώ και χρόνια διάφοροι δημιουργοί έχουν αποδείξει ότι το θέατρο μπορεί να υπάρξει και χωρίς αυτόν.
Το ίδιο ισχύει και για το θέατρο σε πολύ νεαρές ηλικίες. Ειδικά σε αυτό το κοινό ο λόγος πολλές φορές μπορεί να λειτουργήσει και ως βαρίδι. Εξαρτάται από την χρήση του.
Υπάρχουν τόσες άλλες δίοδοι επικοινωνίας με τα παιδιά που μας επιτρέπουν να συνδεθούμε χωρίς να μιλήσουμε. Το σώμα, το βλέμμα, η κίνηση, ο χώρος, η μουσική, το χρώμα, ο φωτισμός μπορούν να πούν την ιστορία χωρίς να ακούσουμε λέξη. Κάποιες φορές το μήνυμα μεταδίδεται πιο δυνατά έτσι.
Ετοιμάζετε πυρετωδώς εδώ και καιρό το «1ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών για πολύ νεαρό κοινό 0 έως 6 χρονών» που θα πραγματοποιηθεί στις 4-8 Μαΐου 2023. Πώς αισθάνεστε τώρα που βρίσκεστε στην τελική ευθεία;
Ακόμα πιστεύω δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει. Υπάρχει αρκετή εγρήγορση και προσπάθεια να προσεδαφιστεί με ασφαλή τρόπο όλη αυτή η αποστολή. Ταυτόχρονα νιώθουμε υπερηφάνεια, συγκίνηση και αγωνία για την υποδοχή του.
Οι sold out παραστάσεις μας δείχνουν οτι ο κόσμος λαχταρούσε μια τέτοια γιορτή για τις πολύ νεαρές ηλικίες. Δεν μένει παρά να την ζήσουμε.
Τι σημαίνει για εσάς το θέατρο;
Στα παιδιά μου που βρίσκονται στην πρώτη γυμνασίου διδάσκουν ότι θέατρο είναι ό,τι συμβαίνει πάνω σε μια σκηνή. Ίσως το εγχειρίδιο είναι 40 χρονών παλιό αλλά έχει εν μέρει δίκιο.
Από την άλλη ως σκηνή μπορεί να οριστούν αρκετοί χώροι. Η ικανή και αναγκαία συνθήκη να υπάρξει η θεατρική πράξη δηλαδή ένας υποκριτής και ένας θεατής δεν ξέρω αν καλύπτει πραγματικά το μέγεθος του θεατρικού συμβάντος.
Ίσως να είναι η ανάγκη μας να βρεθούμε και να μοιραστούμε ιστορίες, όπως κάναμε κάποτε γύρω από την φωτιά όταν έπεφτε το σκοτάδι για να καταλάβουμε και έτσι να αποδεχθούμε το εφήμερο πέρασμά μας από την ζωή.
Εξακολουθείτε να ζείτε στη Νέα Υόρκη και στην Αθήνα; Πόσο διαφέρει η ζωή ενός καλλιτέχνη στις δύο αυτές πόλεις;
Το να πηγαινοέρχομαι είναι πλέον πιο δύσκολο γιατί έχω τις δυό μου κόρες οι οποίες έχουν ανάγκη από ένα σταθερό περιβάλλον, αλλά μου δίνεται η ευκαιρία να πηγαίνω το καλοκαίρι κάποιες φορές.
Η ζωή διαφέρει αρκετά. Η Νέα Υόρκη είναι μια πολύ ακριβή πόλη και με μεγάλο ανταγωνισμό. Από την άλλη όμως υπάρχουν περισσότερες δουλειές αναλογικά - αν και μια τελευταία ματιά στον αριθμό των αθηναϊκών παραγωγών με έκανε να το σκεφτώ ξανά. Σίγουρα όμως έχουν μεγαλύτερη παραγωγή ταινιών και σήριαλ.
Ταυτόχρονα υπάρχει πληθώρα προγραμμάτων που μπορούν να απορροφήσουν τους καλλιτέχνες σε σχολεία, απασχόληση μετά το σχολείο και δήμους.
Εδώ τα πράγματα νιώθω ότι είναι ανταγωνιστικά ως προς τις γνωριμίες που έχει ο καθένας. Η αγορά που πληρώνει είναι πιο μικρή άρα καθιστά τον καλλιτέχνη χομπίστα ή τριπλοθεσίτη εξ ανάγκης, συνθήκη απάνθρωπη και μη βιώσιμη τελικά.
Υπάρχουν άνθρωποι ή γεγονότα που σας έχουν βαθιά επηρεάσει;
Και τα δύο αναμφισβήτητα. Άνθρωποι που δούλεψα η μεγάλωσα μαζί τους, δάσκαλοί μου η “απλώς" περαστικοί. Αλλά και τα παιδιά μου, οι φίλοι μου.
Τα γεγονότα δεν μπορεί κανείς να τα αποφύγει. Τραυματικά η απελευθερωτικά παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στο ποια είμαι σήμερα.
Γεννιέται ή γίνεται ο καλλιτέχνης;
Δεν ξέρω. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι η πορεία προς την δημιουργία αφορά όλους, ανεξάρτητα από το αντικείμενο τους, είναι τρόπος ζωής και πρόκειται για ένα δρόμο που δεν τελειώνει ποτέ.
Ποια είναι η Κατερίνα Αλεξάκη
1ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου & Παραστατικών Τεχνών για Νεαρούς Θεατές 0-6
4-8 Μαΐου 2023 στην Αθήνα στο θέατρο ΠΟΡΤΑ και στο θέατρο ΕΛΕΡ
5 μέρες γεμάτες παραστάσεις, εργαστήρια και άλλες δράσεις. Μια μεγάλη γιορτή για την πρώτη ηλικία του ανθρώπου και τις τέχνες!
