Η Όλγα Ποζέλη υπηρετεί την τέχνη του θεάτρου και συγκεκριμένα το "θέατρο της επινόησης" με έμπνευση και αφοσίωση. Είναι ηθοποιός, σκηνοθέτις και συγγραφέας. Το 1999 ίδρυσε την Ομάδα Θεάτρου "Νοητή Γραμμή" που μέχρι σήμερα δίνει αξιόλογες παραστάσεις σε όλον τον κόσμο.
Η performance "Μνήμη Καπούτ" που σκηνοθέτησε και παρουσιάζεται κάθε Σάββατο και Κυριακή στο Θέατρο Αλκμήνη μας έδωσε την ευκαιρία να την συναντήσουμε και να συνομιλήσουμε μαζί της.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Μιλήστε μας για το «θέατρο επινόησης» (devised theatre). Σε τι διαφέρει από το παραδοσιακό θέατρο και τι ήταν αυτό που σας άρεσε και σας τράβηξε σε αυτό το είδος;
Η προσπάθεια να καταγράψει κανείς ιστορικά την πορεία της τέχνης της επινόησης μέχρι την στιγμή που ο όρος «θέατρο της επινόησης» καταχωρήθηκε επίσημα στα θεατρικά λεξικά, τα curriculum των τμημάτων θεατρικών σπουδών των πανεπιστημίων και τις συνειδήσεις των θεατών, θα κατέληγε αναπόφευκτα σε μια ελλιπή αναφορά σε μεμονωμένους καλλιτέχνες και παραγωγές σκορπισμένες χρονικά στο εύρος έξι δεκαετιών.
Σε κάθε περίπτωση, η έννοια «θέατρο της επινόησης» με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, υποδηλώνει: την κοινωνική έκφραση των μη ιεραρχημένων δυνατοτήτων, ένα ensemble, μια κολεκτίβα, τον τρόπο να πάρει κανείς τον έλεγχο της δουλειάς χέρια του και να λειτουργήσει αυτόνομα, τη δέσμευση προς την ολική τέχνη (total art), την άρνηση του χάσματος ανάμεσα στην τέχνη και την ζωή, την εξάλειψη του χάσματος ανάμεσα στον θεατή και τον ηθοποιό, τη δυσπιστία προς τις λέξεις, έναν τρόπο απεικόνισης της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας, τη φυγή μακριά από το θεατρικό κατεστημένο, μια πρόκληση για τους δημιουργούς του θεάτρου, μια πρόκληση για τους θεατές, μια εκφραστική, δημιουργική γλώσσα, κάτι καινοτόμο, ριψοκίνδυνο, εφευρετικό, αυθόρμητο, πειραματικό, μη-φιλολογικό.
Με ποιο όραμα και με ποιους στόχους ιδρύσατε τη Νοητή Γραμμή;
Στόχος της Νοητής Γραμμής είναι να επικοινωνήσει ιδέες και συναισθήματα με ειλικρίνεια και αμεσότητα. Να καταργήσει τα όρια ανάμεσα στο θέατρο, το χορό και την προσωπική έκφραση και να προτείνει νέους τρόπους επικοινωνίας που να απευθύνονται και να αγγίζουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Ο κόσμος μας, κάθε μέρα και περισσότερο, μας οδηγεί σε μια ζωή που μοναδικός της στόχος είναι η «καλοπέραση». Σ’ αυτήν την «καλοπέραση» δεν χωράει η διαφωνία, ο πόνος, η δυσκολία. Πώς μπορούμε όμως να προχωρήσουμε χωρίς αυτά;
Εμείς παρατηρούμε αυτόν τον κόσμο και προσπαθούμε να τον καταλάβουμε και να τον αποκωδικοποιήσουμε με μέσο έκφρασης το θέατρο.
Νοιώθουμε ότι πρέπει να ταρακουνήσουμε - και να ενοχλήσουμε ίσως. Πιστεύοντας ότι αυτό θα οδηγήσει στον προβληματισμό και την δράση. Για να τα καταφέρουμε χρειάστηκε και χρειάζεται να παίρνουμε ρίσκα - να μην φοβόμαστε το διαφορετικό, γιατί η διαφορετικότητα είναι αυτή που κάνει την τέχνη να επιβιώνει και να αναπτύσσεται.
Πιστεύουμε ότι η ειλικρίνεια και η αφοσίωση αργά ή γρήγορα βρίσκει αποδέκτες και ενώνει όλους εμάς, καλλιτέχνες και κοινό, στον αγώνα μας να καταλάβουμε τα γιατί και να δώσουμε νόημα στη ζωή μας.
Υπάρχει κάποιο «ιδανικό κοινό» για εσάς; Αν ναι, ποια χαρακτηριστικά θα είχε;
Ιδανικό κοινό είναι το «ανοιχτό» κοινό, αυτό που δεν έχει προασπίζεται με νύχια και με δόντια αυτό που έχει μάθει ως θέατρο, αλλά έρχεται σ’ εμάς με ανοιχτή καρδιά και μυαλό.
Πώς πετύχατε την μέχρι τώρα εντυπωσιακή πορεία και μακροημέρευση της θεατρικής σας ομάδας;
Οι περισσότερες δουλειές μας ανήκουν στο είδος αυτό του θεάτρου που ονομάζεται Θέατρο της Επινόησης (devised theatre).
Οι ομάδες που το επιλέγουν δεν έχουν ως πρωταρχικό τους στόχο την εμπορική επιτυχία. Αντιθέτως, κάνουν θέατρο στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους και αυτής των θεατών τους.
Ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν οι πιο εξωστρεφείς, οι οποίοι εξερευνούν την ανθρώπινη κατάσταση μέσα στην κοινωνία, αναλύουν τους κοινωνικούς θεσμούς, μελετούν τα πολιτικά θέματα και οι πιο εσωστρεφείς τους οποίους τους απασχολούν ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε, που αισθανόμαστε, που σκεφτόμαστε, η δομή της σκέψης, η φύση της συνειδητότητας, ο εαυτός σε σχέση με την τέχνη.
Σ’ αυτούς τους τελευταίους ανήκουμε κι εμείς, στην ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ.
Νομίζω πως αυτός είναι ο βασικός λόγος της επιτυχίας μας: ασχολούμαστε με θέματα που μας καίνε!
Υπήρξαν κάποιοι άνθρωποι που σας έχουν επηρέασει βαθιά;
Οι καλλιτέχνες/δημιουργοί που με σημάδεψαν είναι: Η Pina Bausch, o Lloyd Newson των DV8, οι Complicite, o Sidi Larbi Cherkaoui, o Ohad Naharin της Batsheva Dance Company, οι Forced Entertainment, οι Peeping Tom, o Philippe Decouflé.
Τι θα δούμε στην παράσταση «Μνήμη Καπούτ»;
Στην παράσταση ΜΝΗΜΗ ΚΑΠΟΥΤ ο θεατής θα δει να ξετυλίγονται μπροστά του, αληθινές ιστορίες απλών ανθρώπων που έζησαν στην Θεσσαλονίκη από το 1931 μέχρι και το 1980.
Αφηγητές άλλες φορές οι πρωταγωνιστές τους, άλλες ένας τυχαίος μάρτυρας και άλλες ο ίδιος ο συγγραφέας.
Και ανάμεσα στις αφηγήσεις, εμβόλιμα αποσπάσματα από ρεπορτάζ των εφημερίδων ή από ιατροδικαστικές εκθέσεις.
Στην σκηνή οι ηθοποιοί, δημιουργούν το αστικό τοπίο με μόνα εργαλεία τους τους ήχους της φωνής τους και του σώματός τους.
Το στοίχημα για μένα ήταν αυτή η χειροποίητη σκηνική κατασκευή.
Και είχα την τύχη να έχω πολύ σημαντικούς συνεργάτες. Τους ηθοποιούς μου, την Ιζαμπέλλα Κυριαζή, τον Γιώργο Ντούση και τον Αλέξανδρο Ζαχαρέα. Τον μουσικό μου Γιώργο Κασαβέτη, την χορογράφο Μάρθα Κλουκίνα και τον σκηνογράφο και μόνιμο συνεργάτη της ΝΟΗΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ, Κωστή Δάβαρη.
Από τις ιδιότητές σας σαν σκηνοθέτις, ηθοποιός και συγγραφέας ποια νιώθετε ότι είναι η πιο αντιπροσωπευτική σας;
Ξεκίνησα ως ηθοποιός. Το μικρόβιο της σκηνοθεσίας με βρήκε αργότερα, στις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Λονδίνο.
Στην αρχή ήταν δύσκολα, αλλά με το πέρασμα του χρόνου έμαθα να είμαι και «μέσα» και «έξω» και να εμπιστεύομαι το ένστικτο μου και τους συνεργάτες μου.
Η διαδικασία δημιουργίας μιας παράσταση είναι μια ολιστική εμπειρία, οπότε αυτήν την στιγμή μου είναι δύσκολο να τα διαχωρίσω.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Θα ήθελα να σας μιλήσω για την ερχόμενη δουλειά της ομάδας. Θα είναι μια παράσταση ενός προς έναν, με τίτλο ΕΞΟΞΟΛΟΓΗΘΕΙΤΕ.
Θα συμβαίνει μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο, το οποίο θα εκτελεί χρέη εξομολογητηρίου και θα προσαρμόζεται στους χώρους που προσφέρονται να το φιλοξενήσουν.
Ο ένας μετά τον άλλον, οι ηθοποιοί θα εμφανίζονται ως οι έχοντες την ακατάσχετη επιθυμία να ομολογήσουν κάτι, στο κινητό αυτό εξομολογητήριο.
Ο θεατής, θα παίρνει, κατά βούληση, τον ρόλο του πατέρα/μάνας, του εξομολογητή, του ιερέα, του δημοσιογράφου, του ψυχολόγου κλπ., και θα γίνεται αποδέκτης του μικρού αυτού μονολόγου του ηθοποιού.
Η εγγύτητα μεταξύ τους, αλλά και η φύση της εκάστοτε εξομολόγησης, θα δημιουργεί έναν μοναδικό συσχετισμό, ο οποίος δεν θα περιορίζεται στην μονόδρομη σχέση που χαρακτηρίζει την θεατρική πράξη, αλλά θα αφήνει περιθώρια συνομιλίας, η οποία ίσως κάποτε να οδηγεί και σε αλλαγή ρόλων, με εξομολογητή τον ηθοποιό και εξομολογούμενο τον θεατή.
Ποια είναι η Όλγα Ποζέλη
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Α. Π. Θ. και θέατρο στην Δραματική Σχολή της Ρούλας Πατεράκη. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο θέατρο (ΜΑ) στο Royal Hollowayand Bedford New College του Λονδίνου, με υποτροφίες του Βρετανικού Συμβουλίου και της Ακαδημίας Αθηνών.
Για την Ομάδα Θεάτρου ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ, της οποίας είναι ιδρυτικό μέλος, σκηνοθέτησε τα έργα :
- Η μεγάλη της ευκαιρία του Α. Bennett,
- Ένα κήρυγμα του D. Mamet,
- Do you love me?, μια παράσταση βασισμένη στη ζωή και τα έργα του διάσημου αντιψυχιάτρου R. D. Laing,
- Κβετς του Steven Berkoff,
- Πουλί της Ηδονής, μία παράσταση devised theatre βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Peter Carey,
- Όλα όσα έχω ξεχάσει μπορούν να γεμίσουν ένα σπίτι;, devised, βασισμένη στην εικαστική εγκατάσταση των Peter Fischli & David Weiss με τίτλο Questions,
- Ποτέ μην πας απ΄τις σκάλες, και πάλι devised με θέμα τις συμπτώσεις,
- Μην κρίνεις έναν άνθρωπο από την ουρά του, peformance εμπνευσμένη από την εικαστική εγκατάσταση του Ilya Kabakov με τίτλο10 Albums,
- Όταν το κόκκινο Toyota ξέφυγε απ' τον δρόμο και βυθίστηκε στα μαύρα νερά/When the red Toyota went off the road and sank in black water, δίγλωσσο μονόδραμα βασισμένο σε μια πραγματική ιστορία,
-
- I remember/Θυμάμαι, διαδραστική performance/εγκατάσταση -επίσης δίγλωσση- εμπνευσμένη από το ομώνυμο βιβλίο του Joe Brainard,
- Η Γυναίκα/Το Ρούχο, performance,
- Karaoke Night, μουσική performance,
- Ex Libris, μια περιπατητική παράσταση σε βιβλιοθήκες, με θέμα την λογοτεχνία και τα βιβλία.
Για το Do you love me? ήταν υποψήφια για το βραβείο Νέου Δημιουργού της Ένωσης Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών. Το Do you love me? ήταν επίσης υποψήφιο για δύο βραβεία του περιοδικού «ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ». Το Κβετς ήταν υποψήφιο για έξι βραβεία του περιοδικού«ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ», μεταξύ των οποίων και αυτά της καλύτερης παράστασης και σκηνοθεσίας. Τον Ιούλιο του 2012 απέσπασε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο International Festival of Monoperformances Vidlunnja (Festival Directors’ Award) με την παράσταση Όταν το κόκκινο Toyota ξέφυγε απ' τον δρόμο και βυθίστηκε στα μαύρα νερά/When the red Toyota went off the road and sank in black water.
Στο Φεστιβάλ Μπέκετ στο θέατρο Σφενδόνη σκηνοθέτησε το μονόπρακτο Θέατρο. Στο Θεάτρο Επί Κολωνώ σκηνοθέτησε 4 μονόπρακτα του David Ives με γενικό τίτλο 8 Παραλλαγές στον Θάνατο του Τρότσκι.
Για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας σκηνοθέτησε τον Μάγο του Οζ και τους Όρνιθες σε διασκευή του Γ. Καλατζόπουλου.
Ως ηθοποιός έλαβε μέρος σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου και του ελεύθερου, στην μεγάλου μήκους ταινία Έναστρος Θόλος του Κ. Αριστόπουλου και στις τηλεοπτικές σειρές: Στον Αργαλειό του Φεγγαριού (Κ. Ζώης) και Αττίκ (σκην. Κ. Αριστόπουλος).
Από το 2008 διατελεί Γραμματέας του International Monodrama Forum του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΙΤΙ), ενώ παράλληλα συνεργάζεται ως Καλλιτεχνική Σύβουλος στο Fujairah International Monodrama Festival (UAE). Από το 2004 έως το 2011 δίδαξε Σκηνοθεσία στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Πάτρας και από το 2013 διδάσκει θέατρο στην Σχολή Μωραΐτη και είναι υπεύθυνη του ευρωπαϊκού προγράμματος PEEP Theatre Project στο Λύκειο της Σχολής.
