Ο Νίκος Κωνσταντινίδης μέσα από τα βιβλία του μιλάει στους αναγνώστες με λόγο δυνατό, καταγγελτικό, βαθιά ανθρώπινο και αφυπνίζει κοιμισμένες συνειδήσεις.
Η συνέντευξη που θα διαβάσετε πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία των θεατρικών παραστάσεων του έργου του «Το όνομα μου είναι ASHAR», που θα πραγματοποιηθούν στο Δημοτικό Θέατρο Ρόδου στις 3, 4 και 5 Δεκεμβρίου 2021.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Πώς προέκυψε η θεατρική μεταφορά του βιβλίου σας στην ομότιτλη παράσταση;
Πρόκειται για ένα θεατρικό μονόπρακτο με τίτλο «Το όνομα μου είναι Ashar». Ashar, σημαίνει «κάποιος που έχει σοφία».
Το έργο γράφτηκε την περίοδο της πανδημίας. Για πρώτη φορά, έβαλα στη σκέψη μου έναν ηθοποιό και έγραψα ένα μονόπρακτο.
Στην πορεία της γραφής η μία έμπνευση ακολουθούσε την άλλη. Μέσα μου άνοιξε μια ανεξάντλητη πηγή.
Όπως αναφέρεται και στο έργο μεταφορικά «Το μολύβι μου έμοιαζε με πυροβόλο. Άφησα το ποτάμι να με παρασύρει σε μια θάλασσα εμπνεύσεων. Έπλεα σ’ ευδαιμονία!»
Τα τελευταία χρόνια, οι παρέες μου είναι με ανθρώπους που υπηρετούν την θεατρική τέχνη. Η συναναστροφή μου με τα μέλη του «Θεάτρου Νοτίου Αιγαίου» και του Θεατρικού Εργαστηρίου «Μάνος Κατράκης» και ιδιαίτερα με την Βάσω Αγγελάκου και τον μεγάλο δάσκαλο Ζαχαρία Αγγελάκο, ήταν η αφορμή για να γράψω αυτό το μονόπρακτο που είμαι βέβαιος ότι «δεν θα αφήσει κανένα μυαλό σε εφησυχασμό, ούτε καρδιά χωρίς να ραγίσει». Η φιλία μου με τον Αποστόλη Μαριεττή ήταν το επισφράγισμα της απόφασης.
Οι εξαντλητικές πρόβες, η σκηνοθετική καθοδήγηση του Ζαχαρία, οι παρεμβάσεις της δασκάλας Βάσως, η εκπληκτική μουσική των OUTPASS και τα video της αγαπημένης φίλης μου Λίτσας, είναι τα θεμέλια του έργου.
Η γραφή μετατρέπει την σκέψη σε κείμενο, η θεατρική τέχνη μετατρέπει το κείμενο σε ζωντανό λόγο και κίνηση. Όταν η τέχνη της γραφής ενώνεται αρμονικά με την τέχνη του θεάτρου, της μουσικής, της εικόνας, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό! Αυτό που θα παρακολουθήσει το κοινό στη σκηνή, νομίζω δεν έχει παρουσιαστεί ποτέ στο νησί μας.
Τι σας ενέπνευσε αρχικά ώστε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Ήθελα να γράψω ένα αντιπροσωπευτικό έργο για όλους τους διανοούμενους-καλλιτέχνες που υπηρέτησαν και πρόσφεραν σε όλες τις μορφές τέχνης. Ορισμένοι θυσίασαν όλη τους τη ζωή και πέρασαν δύσκολα χρόνια. Βλέπετε η Τέχνη στο τόπο μας είναι υποτιμημένη, παρ’ ότι έχουμε αναδείξει πολύ σπουδαίους καλλιτέχνες, με διεθνή αναγνώριση. Άλλοι δοξάστηκαν, άλλοι χάθηκαν, άλλοι αυτοκτόνησαν και άλλοι ξεχάστηκαν.
Γι’ αυτό το έργο αφιερώνεται «σ’ αυτούς που βρέθηκαν στο χείλος του γκρεμού και βρήκαν το κουράγιο να πετάξουν μακριά. Σε όλους τους διανοούμενους και καλλιτέχνες που δεν είναι πια μαζί μας, μα το έργο τους μας ταξιδεύει στην Αγάπη, στο μυστικό Εαυτό τους, στο Πάθος, στη Συγχώρεση, στην Ευγνωμοσύνη, στην εσωτερική Χαρά».
Το έργο είναι μια γροθιά στο στομάχι. Είναι ένα έργο βαθιά ανθρώπινο. Στοιχεία του: η διανόηση, η καταγγελία, η αμεροληψία, η αξιοπρέπεια, η αλληγορία, η ευαισθησία, η συγχώρεση, η συγκίνηση, ο σαρκασμός, ο αυτοσαρκασμός, ο κυνισμός, η ευγνωμοσύνη, η ειλικρίνειά, η φυσιολατρία, η αγάπη σε όλες τις τέχνες, η αγάπη στο ωραίο, η άπειρη αγάπη.
Πανδημία, οικονομική κρίση, οικολογικές καταστροφές. Το μέλλον της ανθρωπότητας φαίνεται ζοφερό. Πιστεύετε ότι υπάρχει ελπίδα για τον σημερινό άνθρωπο;
Είναι αλήθεια ότι αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια μας υποχρεώνουν να κάνουμε αρνητικές σκέψεις. Οι άνθρωποι κλείστηκαν, είτε υποχρεωτικά είτε εθελούσια. Κλείστηκαν στα σπίτια τους και στον εαυτό τους.
Τα ακραία φυσικά φαινόμενα προβληματίζουν τις ηγεσίες όλων των κυβερνήσεων. Ψηφίζονται νομοθετήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητα της παγκόσμιας κοινότητας και θα επηρεάσουν το μέλλον μας.
Ο «ενεργειακός πόλεμος», γιατί περί αυτού πρόκειται, δεν έχει ούτε προσχήματα, ούτε αναστολές. Όλα γίνονται αδίστακτα, στο φως της ημέρας. Το έδαφος, το υπέδαφος, η θάλασσα, ο πυθμένας, ο αγέρας, ο ουρανός, τα πιο απρόσιτα μέρη της γης, ακόμα και τα σκουπίδια, όλα μα όλα είναι στο στόχαστρο. Όλα είναι εκμεταλλεύσιμα.
Η πανδημία υποχρέωσε την διεθνή κοινότητα να συμβιβαστεί στην αλήθεια ότι τα γεωγραφικά σύνορα δεν περιφράσσουν το αέρα που αναπνέουμε. Ξαφνικά μοιράζονται δισεκατομμύρια για να μην καταρρεύσουν οι οικονομίες των χωρών και το τραπεζικό σύστημα.
Την προηγούμενη δεκαετία υποφέραμε. Στην πατρίδα μας από το 2009, όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, γίνανε φρικτές περικοπές για να εξασφαλιστεί κατ’ έτος ένα δισεκατομμύριο. Χιλιάδες επαγγελματίες καταστράφηκαν. Η απειλή και ο φόβος κυριάρχησαν. Σταμάτησαν οι χρηματοδοτήσεις. Μας πήραν αεροδρόμια, λιμάνια, τράπεζες, δανειακές απαιτήσεις, ακίνητα, περιουσίες.
Ξαφνικά ήρθε ο covid–19 και οι κάνουλες άνοιξαν. Δεκάδες δισεκατομμύρια μοιράστηκαν, σαν απλοί αριθμοί, σε όλες τις χώρες για να αντιμετωπιστεί η πανδημία.
Οι σκεπτόμενοι πολίτες βλέπουν την ακραία υποκρισία κι όμως σιωπούν. Οι φιλήσυχοι σιωπούν ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τη νέα πραγματικότητα.
Όλο αυτό έχει κουράσει. Προκάλεσε ψυχαναγκαστικές νευρώσεις και οδήγησε την κοινωνία στο τέλμα. Όλοι αναζητούν διέξοδο επιδόματα, συντάξεις και μια ήσυχη γωνιά ν’ αναπνέουν. Αυτό δεν είναι ζωή!
Ταυτόχρονα, η παγκόσμια κοινότητα βιώνει το σύγχρονο δράμα της μετανάστευσης εκατομμυρίων ανθρώπων. Η ανατολή ονειρεύεται τη δύση.
Η ανατροπή στην πληθυσμιακή σύνθεση των κοινωνιών θα επιφέρει ριζικές αλλαγές: νομοθετικές, εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτισμικές. Οι καταυλισμοί γίνονται κοινότητες, γίνονται χωριά, γίνονται πόλεις.
Εκατομμύρια άνθρωποι περιμένουν στα παράλια της Ασίας και χιλιάδες τολμούν να διασχίσουν με τα πόδια βουνά και δάση και να κολυμπήσουν στα κύματα. Πίσω θάνατος, μπροστά ελπίδα. Αν γι’ αυτούς τους απελπισμένους ανθρώπους υπάρχει ελπίδα, για εμάς δεν υπάρχει;
Από πού πιστεύετε ότι μπορεί να προέλθει αυτή η ελπίδα;
Γιατί ψάχνουμε τις λύσεις αλλού; Η ελπίδα της ανθρωπότητας είμαστε εμείς! Οφείλουμε να εμπνεύσουμε για να ωφεληθούμε, να διδάξουμε και να διδαχθούμε, να συμφιλιωθούμε για να ειρηνεύσουμε, να ευγνωμονήσουμε για να λυτρωθούμε, να αγαπήσουμε για ν’ αγαπηθούμε.
Η σκακιέρα έχει λιγότερα πιόνια. Επιχειρείται η διεθνής επικυριαρχία με νέους όρους και νέες μεθόδους. Οι πόλεμοι στα πεδία των μαχών είναι μεν ξεπερασμένοι, ωστόσο κάποιοι επιμένουν να κινδυνολογούν για να επιβάλουν την άποψη τους. Πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος. Στο φόβο επενδύουν οι επιτήδειοι.
Πρέπει να αποτινάξουμε όλες τις φοβίες που τρυπώνουν στο μυαλό μας. Η γη μπορεί να μας θρέψει όλους. Η προσέγγιση, ή όπως αλλιώς λέγεται και διπλωματία, είναι καλύτερη μέθοδος.
Πρέπει να διώξουμε τους φόβους της καθημερινότητας. Η ζωή φεύγει. Δεν ήρθαμε στη ζωή για να ζούμε φοβισμένοι, περιμένοντας την ώρα του θανάτου μας.
Σ’ αυτό το «σύντομο πέρασμα» από την ζωή, έχουμε τη μοναδική ευκαιρία να ευτυχήσουμε. Ν’ αγαπήσουμε και ν’ αγαπηθούμε.
Να μην περιμένουμε την ευτυχία από αλλού. Την ευτυχία δεν την βρέχει ο ουρανός, ούτε την χαρίζει το κράτος πρόνοιας. Η ευτυχία δεν χρειάζεται πλούτη. Η ευτυχία είναι μέσα μας και ανασαίνει δίπλα μας ∙ αρκεί να την προσκαλέσουμε.
Όλοι έχουμε την ανθρώπινη ανάγκη της προσέγγισης. Δεν αρκεί όμως απλά να περιμένουμε. Η δράση φέρνει την αντίδραση. Η αντιστροφή του κλίματος πρέπει να αρχίσει πρώτα εντός μας!
Ο ήρωάς σας είναι φανταστικό ή υπαρκτό πρόσωπο;
Ο ήρωας είναι ένας μοναχικός διανοούμενος, ακραία έντιμος και ειλικρινής, ο λόγος του μαχαίρι, ο κυνισμός του τον κάνει συμπαθή, ο αυτοσαρκασμός του περισσότερο. Συγχωράει τον εαυτό του και του άλλους και κάθε λεπτό του χρόνου σπαράζει, πεθαίνει και γεννιέται ξανά.
Ο ήρωας είναι υπαρκτός και ανύπαρκτος. Ζει ανάμεσα μας, ζει μέσα μας, τον βλέπουμε καθημερινά και τον προσπερνάμε, όπως βλέπουμε τον εαυτό μας καθημερινά στο καθρέφτη χωρίς να γνωρίζουμε ποιον αντικρύζουμε.
Μ’ αυτή την έννοια όλοι ζούμε την προσωπική μας μυθολογία. Γι’ αυτό, όταν ο Απόστολος Μαριεττής διάβασε το κείμενο, ταυτίστηκε, μπήκε στο ρόλο και όπως όλοι θα διαπιστώσετε βγάζει σπλάχνα και καρδιά στη σκηνή. Ο φανταστικός ήρωας, γίνεται τόσο ανθρώπινος και πραγματικός, που περισσότερο δεν γίνεται.
Για ποιον γράφετε; Ποιος είναι ο ιδανικός σας αναγνώστης;
Οι συγγραφείς που σέβονται το κοινό, σέβονται πρώτα απ’ όλα τον εαυτό τους. Η άποψη αυτή δεν εμπεριέχει ούτε ναρκισσισμό, ούτε αυταρέσκεια.
Όπως αναφέρεται και στο έργο «Όλοι οι συγγραφείς είμαστε μονόχνοτοι». Η διαδικασία της συγγραφής, μεταφορικά, είναι δουλειά ερημίτη. Επομένως πρώτα γράφω για εμένα και μετά για τους άλλους.
Ορισμένοι, κατ’ επάγγελμα, συγγραφείς γράφουν για να κερδίσουν ή να επιβιώσουν. Οι περισσότεροι εγκλωβίζονται και συμβιβάζονται. Ο γραπτός τους λόγους απευθύνεται στο «ευρύ κοινό» και χωρίς να το καταλαβαίνουν διολισθαίνουν και γράφουν τόσο «απλοϊκά», όσο για να καθηλώσουν το κοινό στην ήδη μονότονη καθημερινότητά του. Αυτοί ευθύνονται για την «ύπνωση του λαού». Υπάρχουν και οι άλλοι που γράφουν δυσνόητα και είναι απρόσιτοι.
Προσωπικά γράφω για να με διαβάζουν κι όχι για να με σχολιάζουν. Ωστόσο, κάθε φορά το επιδιώκω, προσπαθώ ν’ ανεβάζω την ποιότητα του γραπτού λόγου, όσο γίνεται ψηλότερα, χωρίς να είμαι δυσνόητος.
Γράφω για Όλους τους Ανθρώπους, που ξέρουν κι επιθυμούν να διαβάζουν, γιατί υπάρχουν και άνθρωποι που δεν διαβάζουν καθόλου. Το διάβασμα για εκείνους είναι κούραση. Η συγγραφή είναι μοναχική ενασχόληση∙ μοναχική είναι και η διαδικασία του διαβάσματος. Έτσι ο συγγραφέας συντροφεύει τον αναγνώστη.
Όποιος(α) θέλει να διαβάσει ένα καλό, ποιοτικό βιβλίο, όποιος(α) θέλει να συντροφεύσει, νοητικά και ψυχικά τον συγγραφέα, όποιος(α), δεκτικός(ή), θέλει ν’ ανοίξει το μυαλό και τη καρδιά του, όπως ακριβώς κάνω κι εγώ στα βιβλία μου, ε, ναι, αυτός(η) είναι το κοινό μου.
Πώς αισθάνεστε βλέποντας τον Ashar να παίρνει σάρκα και οστά επάνω σε μία θεατρική σκηνή;
Αισθάνομαι θαυμασμό για τον πρωταγωνιστή, τον Αποστόλη, τον σκηνοθέτη, Ζαχαρία, την Βάσω, το μουσικό σχήμα OUTPASS, την φίλη μου Λίτσα, που δημιούργησε τα δύο βίντεο, που θα προβληθούν, την Χρύσα Θεοχαρίδη που έφτιαξε την αφίσα και με βάζει να ξανασκεφτώ όσα έγραψα.
Το γραπτό κείμενο γίνεται ζωντανός λόγος. Λόγος που χρωματίζεται από την καταπληκτική μουσική των OUTPASS. Λόγος που γίνεται ακραία συναισθήματα και που με κάνει να ταυτίζομαι. Λόγος που με κάνει να συμπονώ, να γελώ, να κλαίω, να αισθάνομαι, να συγκινούμαι, ν’ αφυπνίζομαι, ν’ αναθεωρώ, να ευδαιμονώ, να παθιάζομαι, να συγχωρώ!
Λόγος που με κάνει ν’ αγαπώ αληθινά, να θέλω να γίνω καλύτερος άνθρωπος. Λόγος που με κάνει να θέλω «όλα αυτά» να τα μοιραστώ με όλους τους συνανθρώπους μου.
Αυτά τα συναισθήματα θα νιώσουν όσοι τυχεροί θα παρακολουθήσουν τις παραστάσεις. Θα καθηλωθούν, θα συναισθανθούν, θα πλημυρίσει ο εσωτερικός τους εαυτός συναισθήματα. Ένα βαθύ αίσθημα αληθινής αγάπης θα τους αγγίξει.
Πιστεύω ότι όταν θα επιστρέψουμε όλοι, συντελεστές και κοινό, στις «φωλιές» μας, θα είμαστε κατά κάτι διαφορετικοί από ότι όταν ήρθαμε στο θέατρο.
Πιστεύω ότι αξίζει να βγούμε από τις «φυλακές» μας για να παρακολουθήσουμε αυτό το έργο. Αξίζει ν’ αγαπήσουμε και ν’ αγαπηθούμε.
