Η Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου και ο Σπύρος Θεοχάρης είναι δύο νέοι άνθρωποι που συνδύασαν την αγάπη τους για την ιστορία, τις γνώσεις και τα ταλέντα τους με έναν πρωτότυπο τρόπο. Δημιούργησαν την ομάδα Byzantine Tales με την οποία έρχονται να μας συστήσουν την ιστορία του Βυζαντίου μέσα από μία σειρά βιβλίων με μορφή κόμικς.
Το 15ο Μεσαιωνικό Φεστιβάλ Δωδεκανήσου παρουσιάζει έκθεση με τα έργα τους στην οπλοθήκη De Milly στις 15 και 16 Οκτωβρίου 2022. Με αυτή την ευκαιρία τους συναντήσαμε και συζητήσαμε μαζί τους.
Συνέντευξη στην Ευρυδίκη Κοβάνη
Μιλήστε μας για εσάς. Τι ακριβώς κάνετε και τι είναι το Byzantine Tales;
Eίμαστε η Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου(εικονογράφος) και ο Θεοχάρης Σπύρος(συγγραφέας). Δημιουργούμε βιβλία σε μορφή κόμικς και graphic novel με επίκεντρο διάφορες ιστορικές περιόδους και κυρίως την ιδιαίτερη και άκρως παρεξηγημένη Βυζαντινή περίοδο.
Πώς και πότε είχατε αυτή την ιδέα;
Παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια την ιδιαίτερη προβολή του δυτικού μεσαίωνα μέσα από όμορφες παραγωγές όπως ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών και το Game of thrones. Στην Ελλάδα το Βυζάντιο για κάποιο λόγο δεν προβάλλεται ιδιαίτερα στην ποπ κουλτούρα. Με βάση τις πρόσφατες διεθνείς ακαδημαϊκές και αρχαιολογικές έρευνες, που πλέον έχουν απαλλάξει την Βυζαντινή ιστορία από πολλά διαχρονικά αρνητικά στερεότυπα, προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε μέσα από τις ιστορίες μας ένα διαφορετικό Βυζάντιο πιο ιστορικό και, μέσω της εικόνας, πιο κατανοήτο.
Τι είναι αυτό που σας κέντρισε το ενδιαφέρον στο Βυζάντιο ώστε να το ξεχωρίσετε ανάμεσα σε όλες τις ιστορικές περιόδους και να θελήσετε να το αναδείξετε με τον δικό σας τρόπο;
Πρώτα απ’όλα είναι αρκετά “ρομαντικό” αν σκεφτεί κανείς ότι η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία επιβίωσε στην Ανατολή και διέσωσε τον Αρχαίο Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. Ακόμα και σήμερα το Βυζάντιο έχει μεγάλη επίδραση.
Πέραν της θρησκευτικής κληρονομιάς, έχουμε πολλά Βυζαντινά κληρονομήματα που είναι εμφανή η αφανή. Χοροί, μουσικές, χειρονομίες, η μικρογράμματη γραφή, έθιμα και γιορτές συνεχίζουν να υπάρχουν και σήμερα. Η περίοδος της Ρωμανίας, όπως θα έπρεπε να ονομάζεται ορθότερα η Βυζαντινή αυτοκρατορία, είναι γεμάτη συγκλονιστικά γεγονότα που θα μπορούσαν εύκολα να γίνουν επικές ταινίες.
Τέλος, ο Βυζαντινός πολιτισμός έχει έναν ιδιαίτερο υλικό πολιτισμό, με χρώματα, ψηφιδωτά, εντυπωσιακά στέμματα, ατελείωτο χρυσάφι και ασήμι. Έχει ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, εντυπωσιακούς κατάφρακτους ιππότες, παλάτια και την λαμπρότερη πόλη της Ευρώπης επί χίλια χρόνια, την Κωνσταντινούπολη.
Όλα αυτά συνθέτουν έναν πολύ ενδιαφέροντα καμβά αν προσαρμοστεί η εικόνα με το κείμενο. Γι’αυτό και το κόμικ είναι μια ωραία μόρφή τέχνης για να αποτυπώσει αυτή την περίοδο.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε;
Αρκετές. Το Βυζάντιο και τα κόμικς είναι δυό αρκετά παρεξηγημένες έννοιες στην Ελλάδα. Για το πρώτο ήδη αναφέραμε τα στερεότυπα που το συνοδεύουν.
Τα κόμικς δεν είναι αρκετά δημοφιλή στην Ελλάδα σε σχέση με το εξωτερικό. Ένα από τα κυριότερα και διαχρονικά στερεότυπα που τα συνοδεύουν είναι ότι είναι για παιδιά.
Αυτό σιγά σιγά έχει αρχίσει να αλλάζει μιας και έχουν εκδοθεί πολλές σοβαρές δουλειές σε αυτή τη μορφή, από μεγάλους εκδοτικούς οίκους.
Για να είμαστε ειλικρινείς, αν δεν μεταφράζαμε τα βιβλία μας και στα Αγγλικά δεν θα μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα με το δυστυχώς, μικρό αριθμητικά αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας.
Βάλτε μας λίγο στο παρασκήνιο της δουλειάς σας. Πώς φτιάχνετε τα βιβλία σας; Ακολουθείτε πάντα την ίδια διαδικασία;
Αρχικά ο Σπύρος κάνει την ιστορική έρευνα η οποία παρατίθεται βιβλιογραφικά στα περισσότερα βιβλία μας και φτιάχνει ένα σενάριο το οποίο το επεξεργάζεται μαζί μου (Χρυσαυγή). Ύστερα εγώ ξεκινάω το δημιουργικό κομμάτι.
Μία σελίδα με χρώμα χρειάζεται τουλάχιστον 2 μέρες για να δημιουργηθεί. Αρχίζω με ένα απλό σχέδιο, μετά περνάω από πάνω το μελάνι και τέλος μπαίνει το χρώμα.
Όσο εξελισσόμαστε και αποκτούμε εμπειρία στις εκδόσεις των έργων μας, αλλάζουμε μικρά πράγματα στη διαδικασία που δουλεύουμε ώστε να βελτιώνουμε το τελικό αποτέλεσμα, κατά βάση όμως τα βήματα της δημιουργίας είναι συγκεκριμένα.
Με ποια κριτήρια επιλέγετε κάθε φορά το θέμα σας;
Ως προς τα Βυζαντινά μας βιβλία, το κριτήριο είναι η ενδιαφέρουσα πλοκή. Τα άλλα δύο είναι επετειακά, το ένα για τα 200 χρόνια από το 1821 και το πιο πρόσφατό μας για τα 100 χρόνια από το 1922.
Όσον αφορά την εικονογράφηση τι ιδιαιτερότητες έχει η προσέγγιση της ιστορίας μέσα από κόμικς;
Η απόδοση μιας ιστορικής περιόδου είναι μια δύσκολη υπόθεση γενικά. Είναι αρκετά χρονοβόρα η διαδικασία έρευνας.
Όταν είναι κάποιος να ζωγραφίσει κάτι φανταστικό δεν χρειάζεται να προσέχει όλες τις λεπτομέρειες. Όταν όμως απεικονίζονται ιστορικά γεγονότα, η αρχιτεκτονική και ο ρουχισμός μιας ιστορικής περιόδου, τότε χρειάζεται να γίνει εκτενής έρευνα.
Η μεγαλύτερη ιδιαιτερότητα είναι το να μπορέσεις να εξάγεις τις πληροφορίες που χρειάζεσαι μέσα από τα τότε κείμενα, τις τοιχογραφίες, τα ψηφιδωτά και τα νομίσματα και να τις μεταφέρεις στις σελίδες ενός κόμικ.
Σε ποιο κοινό απευθύνονται τα βιβλία σας;
Τα βιβλία μας απευθύνονται σε όλους. Αν θέλουμε να μας κατατάξουμε κάπου, θα λέγαμε ότι είμαστε στην κατηγορία αυτών που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια οπτική κατανόηση της ιστορίας, ώστε να είναι εύκολο να διαβαστεί και από ανθρώπους που δεν έχουν όρεξη ή και τον χρόνο να ξεφυλλίσουν εκαντοντάδες σελίδες ιστορικών βιβλίων.
Από πού αντλείτε ιστορικές πληροφορίες ώστε να κατοχυρώνετε την εγκυρότητα των πληροφοριών;
Όπως αναφέραμε, όλα τα βιβλία μας έχουν εκτενή βιβλιογρφική αναφορά. Για το Βυζάντιο, η βιβλιογραφία μας είναι και πρωτογενής, μέσα από τα γραπτά των Βυζαντινών χρονογράφων, αλλά και δευτερογενής μέσα από ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, της οποίας ένα μεγάλο μέρος δεν έχει καν μεταφραστεί στα Ελληνικά.
Επίσης στα Βυζαντινά μας κόμικς έχουμε λάβει γραπτά σχόλια που βρίσκονται στα οπισθόφυλλα των βιβλίων μας. Φερ' ειπείν, για το “Θεοφανώ: Μια Βυζαντινή Ιστορία” μας έχουν γράψει σχόλια διεθνώς γνωστοί Βυζαντινολόγοι όπως ο Αντώνης Καλδέλλης και ο Δημήτρης Κράλλης.
Τι θα δούμε στην έκθεση που φιλοξενεί το Μεσαιωνικό Ρόδο στα πλαίσια του 15ου Μεσαιωνικού Φεστιβάλ Ρόδου στις 15 και 16 Οκτωβρίου στην αίθουσα De Milly;
Θα δείτε δείγματα από όλα μας τα κόμικ για να πάρετε μια γεύση από το καλλιτεχνικό κομμάτι αλλά και από την ιστορία. Επίσης εκεί θα υπάρχουν και τα ίδια τα βιβλία στα Ελληνικά και στα Αγγλικά, ώστε όποιος θέλει να μπορεί να τα ξεφυλίσσει.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας βυζαντινός αυτοκράτορας;
(Χρυσαυγή) Δύσκολη ερώτηση. Εμένα μου αρέσει πολύ η ιστορία του Αλέξιου Κομνηνού. Είναι και εντυπωσιακή η γραφή της κόρης του, της Άννας Κομνηνής, της μοναδικής γυναίκας ιστορικού του μεσαίωνα που έγραψε την βιογραφία του με τίτλο "Αλεξιάδα".
(Σπύρος) Ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος. Μεγάλωσε σε εχθρικό περιβάλλον και κάθε μέρα δεν ήξερε αν θα είναι ζωντανός την επόμενη. Αντιμετώπισε αυτή την κατάσταση διαβάζοντας και γράφοντας.
Έγραψε έργα μνημεία όπως το “περί θεμάτων” που περιγράφει τις περιοχές του Βυζαντίου, το “περί της βασιλείου τάξεως” που διασώζει όλες τις περίπλοκες τελετουργίες του παλατιού που έχουν ρίζες στα αρχαία Ρωμαϊκά χρόνια και προώθησε τις τέχνες και τη γνώση.
Μιλάμε για τον αυτοκράτορα σύμβολο της λεγόμενης Μακεδονικής αναγέννησης, μιας εποχής στην οποία το Βυζάντιο φτάνει στο πολιτισμικό απόγειο του με αρκετά αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης και κτίρια εκείνης της εποχής να σώζονται μέχρι και σήμερα.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Συνεχίζουμε με την δημιουργία των επόμενων τευχών της ιστορίας των νεανικών χρόνων του Βασίλειου Β’. Έχουμε πάρα πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες για ιστορίες που θέλουμε να αποτυπώσουμε.
Θα μπορούσαμε να απεικονήσουμε πιο γνωστές προσωπικότητες όπως τον Ιουστινιανό και τη Θεοδώρα, ή στο ακόμα μακρυνότερο μέλλον να ξεφύγουμε λίγο από το Βυζάντιο και να ασχοληθούμε με άλλα ενδιαφέροντα κομμάτια της ιστορίας.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η έμπνευση είναι αστείρευτη. Το κύριο ζήτημα είναι ο χρόνος, γιατί η εικονογράφηση είναι μια χρονοβόρα διαδικασία.
Η Χρυσαυγή Σακελλαροπουλου είναι ζωγράφος και εικονογράφος βιβλίων που ζει στην Αθήνα. Από μικρή ηλικία αγάπησε και ασχολήθηκε με την κλασική ζωγραφική. Το 2019 άρχισε να ανακαλύπτει την ψηφιακή τέχνη και την τέχνη του κόμικ, και έτσι συντελεσε στη δημιουργία της ομάδας Byzantine tales. Το πρώτο της graphic novel, "Θεοφανώ: Μια Βυζαντινή Ιστορία" έχει μεταφραστεί στα Αγγλικά και στα Ιταλικά, και το 2022 ήταν μέρος περιοδικής έκθεσης του μουσείου Πέραν της Κωνσταντινούπολης με θεματολογία "Το Βυζάντιο στην Ποπ κουλτούρα". Από τότε και μέχρι σήμερα, η Χρυσαυγή συνεχίζει να δημιουργεί κόμικς στα οποία ζωντανεύει ιστορικούς χαρακτήρες.
Ο Σπύρος Θεοχάρης είναι πτυχιούχος Αγγλικής φιλολογίας από την Αθήνα. Το πάθος του για την ιστορία και τα κόμικς ήταν το έναυσμα για να δημιουργήσει, μαζί με τη Χρυσαυγή, την ομάδα Byzantine tales το 2019. Η αρχική ιδέα ήταν να συγγράψει ευφάνταστα σενάρια που αναδεικνύουν την ξεχασμένη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, και με τη βοήθεια της εικονογράφησης, να τα μετατρέπει σε συναρπαστικά αναγνώσματα ώστε να μυήσει όσο περισσότερο κόσμο γίνεται στο ιστορικό κόμικ.
